Suriye´de Artık Barış Olmalı

Thaer Abbas

Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş, her savaşın bir sınırı olduğunu ve Suriye savaşının bu sınıra dayandığını artık siyasi bir çözümle sona ermesi gerektiğini söyledi. Ülkesinin ve Suudi Arabistan´ın Suriye´ye askerî müdahaleye dönük ortak bir ajandaya sahip olmadığını söyleyen Kurtulmuş, sadece Suriye´de olanlara ilişkin ortak bir görüşe sahip olduklarını ve temel olarak Suriye halkının beklentilerinden yana durduklarını belirtti.

THAER ABBAS: Türkiye son dönemde pek çok kanlı saldırıya tanık oluyor. Neler oluyor?

NUMAN KURTULMUŞ: Türkiye için zor zamanlar. 20 Temmuz 2015 tarihinden beri farklı terör örgütleri tarafından gerçekleştirilen saldırılardan muzdaribiz. Türkiye´de faaliyet gösteren üç terör örgütü var. Bunlar DAEŞ, PKK ve Marksist hareketler. Geçtiğimiz 40 yıl boyunca tehdit altında yaşadık ve sistematik terör eylemlerinde 40 binden fazla insan kaybettik. Bunların arasında yedi bin emniyet görevlisi vardı. Terör eylemlerinin Türkiye´ye maddi külfeti yaklaşık 1,5 milyar dolar oldu. Durum oldukça tehlikeli. Şimdi Türkiye´de terör eylemlerinde yeni bir döneme girdik. Bunların bazıları ise dış bağlantılı ve civar devletlerdeki istikrarsızlıkla alakalı.

ABBAS: Ankara´daki son saldırı karmaşıktı. Açıklamanıza göre saldırgan Suriyeli bir Kürt idi. Ayrıca Suriye rejiminin de parmağı olduğundan söz ettiniz.

KURTULMUŞ: Hiçbir terör örgütü tek başına çalışamaz. Hepsinin siyasi, askeri, mali hatta istihbarat düzeyinde bir desteği vardır. Mesela Paris, Avrupa´nın en korumalı kentlerinden biriydi ama DAEŞ aynı anda sekiz bölgeye birden saldırı düzenlemeyi başardı. Bu da örgütün bazı istihbarat birimleriyle bağlantısını ve onlardan destek aldığını gösteriyor. Ankara saldırısının da uluslararası bağlantıları olabilir özellikle de Suriye´deki iç savaşın katılımcıları ve diğer terör gruplarının içinden.

ABBAS: Suriye, Türkiye´nin esas meselelerinden biri haline geldi. Özellikle de savaş sizin sınırlarınızda yaşanırken. Bu meseleyi nasıl ele alıyorsunuz?

KURTULMUŞ: Bunun Türkiye için oldukça tehlikeli olduğu doğru fakat biz de sınırlarımızı ve egemenliğimizi korumak ve sınır dışından gelecek saldırıları önlemek için üzerimize düşeni yapıyoruz. Siyasi çalkantıları ve istikrarsızlığı, başta Suriye ve Irak olmak üzere bölgedeki terörün ana kaynağı olarak görüyoruz. Örneğin DAEŞ ve diğer terör örgütleri bölgedeki siyasi durumun bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Sebep değil, sonuçtur. Bu sebeple buna odaklanmalıyız. Uluslararası toplum olarak siyasi meseleleri nasıl çözebileceğimize odaklanmalıyız. Suriye´de ve pek çok devlette büyük sorunlar var. Var olan savaşa ve istikrarsızlığa siyasi bir çözüm getirilmediği sürece dünyadaki terörü yüzde yüz önleyemeyiz.

ABBAS: Suriye´deki son gelişmeleri nasıl görüyorsunuz. Bazıları federasyondan söz ediyor, bazıları ise bölünme tehlikesinden.

KURTULMUŞ: Büyük resme bakmalıyız. Gerçekte olan yeni bir Sykes-Picot´dur. Bazı güçler Irak´tan başlayarak devletleri bölmek için Sykes-Picot´un ikinci aşamasını dayatmaya çalışıyor. Bazılarının işi gücü İslam devletlerini iki boyutta bölmek; biri mezhep boyutuyla, diğeri de ırk boyutuyla. Amaç, şimdiki gibi ırklar arasında daha fazla sorun yaratmak. Bazıları Suriye´de üç devletten söz ediyor. Fakat gerçekte ülke 30´a, 40´a bölünebilir. Etnik ve dini grupları bir araya getirmeliyiz. Bu sebeple asıl odak noktamız Suriye´yi türünün biricik örneği olarak muhafaza etmek. Barış süreci ile Suriye´de farklı bir sistem bulabiliriz. Suriye´de insanlar bu rejimden farklı bir model bulabilir. Fakat Suriye´nin birliğini korumalıyız. Asıl ilgilendiğimiz konu da bu. Etnik ve mezhepsel gruplar da siyasi çözüme katılmanın en iyi yolunu bulmalı. Suriye´de tek çözüm yolu bu, onu parçalara ayırmak değil.

ABBAS: Esad´ın görev süresinin sonuna kadar kalması veya geçiş sürecinin parçası olması fikrini kabul ediyor musunuz?

KURTULMUŞ: Bu Türkiye´nin değil Suriye halkının kararı. Beş yıllık iç savaşın ve rejimin sivilleri bombalamasının ardından Suriyelilerin Esad´ın varlığını kabul edeceğini sanmıyorum. Fakat barış sürecinde, barış masasında yapılacak müzakerelerin ardından Esad rejimi için bir çeşit geçiş süreci olabilir. Geleceğin Suriye´si her türlü terör örgütünden ve şu anki rejimin başında bulunan isimlerden arındırılmış olmalı. Bunu biz kabul etsek Suriye halkı kabul etmez. Biz, Suriye halkına herhangi bir fikir dayatmak istemiyoruz ama gerçek, Suriye halkının da Esad rejiminin kalmasını reddettiği yönünde.

ABBAS: İşler şimdi daha da karışık görünüyor. Bu krizden çıkış nasıl sağlanır?

KURTULMUŞ: Başta her savaşın bir sınırının olduğunu bilmeliyiz. Suriye´deki savaş da sınıra dayanmıştır. Savaşın ilk aşaması 2013 yılına kadar süren bir iç savaştı. Ondan sonra Rusya´nın müdahalesiyle bir vekalet savaşına ve Rusların doğrudan savaşına dönüştü. Suriye´de dış müdahalenin sürmesi, bölgesel savaş ihtimallerini artırıyor. Süper güçler savaşın sınıra dayandığının farkında. Bu da barış sürecine önemli bir ivme kazandırabilir ki bu da şu anki karanlık tablonun umutlu yanıdır. Fakat ne yazık ki gerçekte durum çok farklı ve karmaşık. Dünyadaki büyük orduların çoğu bölgede bulunuyor. Bu da büyük devletlerde krize çözüm bulunması gerektiğine ilişkin bir kanaat yaratmalı. Bu sebeple Suriye´de gerçek bir barış süreci başlatılabileceğine dair umudum var.

ABBAS: Öyle görünüyor ki Ruslar, sınırları kapatarak veya Suriye Kürtlerini kullanarak sizi Suriye krizinde bertaraf etmeye çalışıyor. Buna karşı nasıl davranıyorsunuz?

KURTULMUŞ: Öncelikle mevcut sınırların bizi birbirimizden ayıramayacağı açıkça anlaşılmalı. Bizler komşuyuz, akrabayız. Biz Türkiye olarak sonsuza dek komşularımızla bir arada yaşayacağız. Yabancı devletler ise eninde sonunda kendi topraklarına dönecek.

Biz, Kürt kardeşlerimizin Suriye sınırında olmalarına karşı değiliz. Onlar oranın asıl halkı. Fakat PYD´nin ayrıştırma politikalarına karşıyız. Aynı şekilde Irak Kürtlerinin de Kuzey Irak´ta bulunmalarına karşı değiliz. Fakat gelip bu toprakların kendilerine ait olduğunu söyleyen örgütler kabul edilemez. Bir toprak kendi halkına aittir ve hiç kimse Türkiye´yi bölgedeki kardeşlerinden ayıramaz.

ABBAS: Suriye´de Rusya ile karşı karşıya gelme korkusu var mı?

KURTULMUŞ: Sanmam. Fakat bütün taraflar arasında bölgesel bir savaş tehlikesi var. Rusya´nın çabası tam olarak Türkiye´ye dönük değil. Ukrayna krizinden bu yana Rus siyasiler NATO´ya karşı harekete geçtiler. Şimdi de Suriye´ye müdahale ederek NATO´nun güney sınırlarını çiziyorlar. Ruslar, güney sınırlarının Türkiye-Suriye sınırı olduğunu söylüyor. Bu sebeple tehlike sadece Türkiye için değil, NATO ve Batı için de geçerli.

ABBAS: Geçtiğimiz iki ayda Türkiye´nin Suriye´ye ne zaman müdahale edeceği soruluyordu. Peki ne oldu?

KURTULMUŞ: Aslında hiçbir zaman Suriye´ye müdahale etmek niyetinde olmadık. Biz, başta ılımlı muhalefet ve Türkmen kardeşlerimiz olmak üzere Suriye halkının haklarını savunduk. Ayrıca bütün ilgili taraflara angajman kurallarımızı ve Türkiye´nin sınırlarını savunma hakkının olduğunu duyurduk.

ABBAS: Suriye´de bir Kürt devleti veya Alevi devleti kurulmasını engellemek için nereye kadar gidersiniz?

KURTULMUŞ: Bir Kürt oluşumu kurulma imkanı görmüyoruz. Suriye bir ve bütün kalmalı.

ABBAS: Suudi Arabistan ile büyük bir iş birliği var. Bunun sınırları nedir?

KURTULMUŞ: Kral Salman bin Abdülaziz´den sonra Türkiye ile ilişkiler güçlü bir ivme kazandı. Tarihi ilişkilerimiz zaten vardı şimdi de bölge krizlerine dair ortak yaklaşımlarımız var. Fakat Suriye´ye müdahaleye ilişkin ortak bir ajandamız yok.

ABBAS: Bu iş birliği Suriye kriziyle mi sınırlı?

KURTULMUŞ: Hayır, kesinlikle. Farklı seviyelerde kapsamlı bir yakınlaşma var. Bütün İslam devletlerine olumlu bir bakışımız var ve ilişkileri iyileştirmeye çalışıyoruz.

ABBAS: Peki bu Mısır krizine de yansıyacak mı?

KURTULMUŞ: Mısır ile de tarihi ilişkilerimiz var. Mısırlı kardeşlerimizle iyi ilişkiler içindeyiz. Sorun Mısırlılarda değil askeri darbede. Darbeyi reddedişimiz kendi çıkarımız için değil Mısır halkının çıkarı içindi. Darbeden sonra binlerce Mısırlı sokaklarda öldürüldü, yüzlerce kişi idama mahkum edildi. Mısır rejiminden bazı olumlu adımlar bekliyoruz, en azından idam hükümlerinin ilga edilmesini.

ABBAS: Çatışmaların tekrar başlamasının ardından Türkiye´deki barış sürecinin sonu ne olacak?

KURTULMUŞ: Geçtiğimiz üç yılda hükümet bu meselede iyi niyet gösterdi. Fakat ne yazık ki PKK, dışarıdan aldığı destekle yeni bir terör dalgası başlattı. Önceliğimiz ülke içinde bu tür saldırıları önlemek. Ayrıca “Barış, Birlik, Demokrasi” başlığı altında 81 maddelik bir kampanya başlattık. Bu da halka biraz umut verebilir. Şu anda farklı gündemlerimiz var ve ortağımız halk çünkü barış sürecinde terör örgütlerini ortak kabul edemeyiz.

ABBAS: Öcalan ile diyalog sürecinin sonu ne olacak?

KURTULMUŞ: Durdu.

ABBAS: Müzakerelerin tekrar başlama ihtimali var mı?

KURTULMUŞ: Şu anki ortağımız halk.

ABBAS: Yeni Anayasa için ne söylersiniz? Yakında görür müyüz?

KURTULMUŞ: Şu anki Anayasa antidemokratik askeri bir anayasa. Biz var olan Anayasa üzerinde düzeltme yapmak değil yeni bir Anayasa hazırlamak istiyoruz. Bu sadece Adalet ve Kalkınma Partisinin değil bütün Türkiye´nin Anayasası olacak. Bunu hazırlamak ise siyasi güçlerin değil Meclisin sorumluluğu. Bu sebeple Anayasa Uzlaşma Komisyonunda Meclisteki bütün partiler eşit temsile sahip. Bu da konuyu tartışmaya ne denli açık olduğumuzu ve dürüstlüğümüzü gösterir. Yine de başarısız olursak, bu, Meclisin kendisine verilen sorumluluğu yerine getiremediği anlamına gelir. Biz açığız ve kimseye kendi fikrimizi dayatmıyoruz ama değişim de kaçınılmaz.

ABBAS: Meclis başarısız olursa Türkiye yeni bir seçime mi gider diyorsunuz?

KURTULMUŞ: Hayır. Bu yönde bir planımız yok. Birkaç ay önce kurulmuş yeni bir hükümetimiz var ve uygulamaya çalıştığı bir reform programı var. Bir sonraki seçime kadar önümüzde dört yıl var.(İngiltere,El Şark El Evsat-05.03.2016)