Avrupa Birliği (AB), Amerika Birkelik Devletleri (ABD) yaptırımlarına rağmen İran ile ticari ilişkilerini geliştirme konusunda kararlı. Almanya, Fransa ve İngiltere ABD´nin İran yaptırımlarını bertaraf etmeyi hedefleyen ve INSTEX olarak bilinen özel ticari mekanizmayı nihayet kurdu. Böylece AB, ABD Doları kullanmadan İran ile doğrudan ticaret yapabilecek. Aylar süren çalışmaların ardından kurulan INSTEX sisteminin tam anlamıyla işlemesi için birkaç ay daha gerekecek. Teknik konuların yanı sıra INSTEX´in bütçesi ve kuralları belirlenecek.
İran ile 2015 yılında yapılan nükleer anlaşma ile İran´ın nükleer programını sınırlandırması karşılığında bu ülkeye yönelik uluslararası yaptırımlar kaldırılmıştı. Fakat Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump anlaşmadan çekildiklerini açıklamış Avrupa Birliği ise ilişkileri sürdürmeyi tercih etmişti.
AB İran´daki şirketleri destekleyecek
İran Avrupa Birliği´nin ekonomik anlamda taahhütlerini yerine getirmediği taktirde anlaşmadan çekilebileceklerini ifade etmişti. Avrupa Birliği ise anlaşma geçerli olduğu sürece Tahran´daki şirketleri destekleme sözü vermişti.
Washington İran´ın şartlara uygun hareket etmesine rağmen anlaşmanın fazla ileri gittiğini açıklamış ve bu durumun İran´nın bölgede nükleer programını sınırlamaya yeterli olmayacağını ifade etmişti.
Amerika Birleşik Devletleri´nin yaptırımları birçok Avrupalı şirketin İran´a yatırım yapmamasına yol açtı.
INSTEX bir Alman tarafından yönetilecek
INSTEX kurumu Fransa´da tescil edildi ve bir Alman bankacı Per Fischer tarafından yönetilecek. Şirkete ortak olan Almanya, Fransa ve İngiltere gelecekte diğer Avrupa Birliği ülkelerinin de bu projeye katılmasını ümit ediyor.
İran: "Doğru yönde atılan bir adım"
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi INSTEX´in kurulması ile birlikte doğru yönde adım atıldığını söyledi. Arakçi "İran´ın da buna benzer bir sistem kurması gerekecek." ifadelerine yer verdi.
ABD: "INSTEX ABD yatırımlarını etkilemeyecek"
ABD´nin Almanya büyükelçiliği, Avrupa Birliği´nin İran ile ticaret yapabilmek için geliştirdiği yeni mekanizmanın Tahran´a yönelik yaptırımları etkilemeyeceğini açıkladı.
INSTEX hakkında ayrıntılı bilgi edinmek istediklerini belirten ABD´nin Almanya büyükelçiliği, İran´a mümkün olan en ağır ekonomik baskıyı uygulama çabalarının sürdürüleceğini söyledi.
AB-İran ilişkileri zedelendi
Avrupa Birliği İran ile nükleer anlaşmayı korumaya çalışsa da ilişkiler zedelenmiş durumda. Avrupa Birliği 8 Ocak tarihinde İran istihbarat servisine yönelik Avrupa topraklarındaki muhaliflere suikast girişimi düzenlemeye çalıştığı sebebiyle yaptırım kararı aldı. Avrupa Birliği iki İranlı vatandaşı ve İran istihbarat servisinin bir birimini terör listesine ekledi.
AB Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, daha önce New York´ta yaptığı konuşmada, birlik ülkelerinin İran ile yapılacak meşru ticari işlemlerini kolaylaştıracak, yasal bir mekanizma oluşturacaklarını vurgulamıştı.
