Cumhurbaşkanı Erdoğan İle Mülakat

Rossiya 24

VTR: 10 Ekim, İstanbul… Rusya Federasyonu (RF) Devlet Başkanı Vladimir Putin, 23. Dünya Enerji Kongresine katılmak üzere Türkiye´ye geldi. Bu, Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkilerde normalleşme sürecinin başladığından bugüne kadar Rus liderin Türkiye´ye yaptığı ilk ziyaret. Vladimir Putin, Türkiye Cumhuriyeti´ne geçen yılın kasım ayında G20 Zirvesi dolayısıyla da gelmişti. Dünya Enerji Kongresi çerçevesinde Rusya ile Türkiye devlet başkanları son üç ay içinde üçüncü kez bir araya geldi.

VLADİMİR PUTİN (Rusya Devlet Başkanı): İkili ilişkiler konusunda bugün bizim için azami öneme sahip birçok konuda gerçekten çok kapsamlı görüşmeler yapıldı. İkili bağlantılarımızın tamamen normalleşmesi için gerekli çabaları bundan sonra da göstermek konusunda anlaştık. Rus-Türk ilişkilerinin gelişmesine gösterdiği özen ve heyetimizin çok misafirperver bir şekilde ağırlandığı için Sayın Cumhurbaşkanı´na teşekkür etmek istiyorum. Teşekkürler.

VTR: 'İktidar Formülü' programı olarak Türkiye Cumhurbaşkanı ile Ankara´da bir araya geldik.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 26 Şubat 1954 tarihinde Rize´de doğdu. İlk tahsilini dini okul niteliğindeki İmam Hatip´te yaptı. 1981 yılında Marmara Üniversitesinin Ekonomi ve Ticaret Fakültesini bitirdi. 1994-1998 yıllarında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı. 2001´de kurduğu Adalet ve Kalkınma Partisinin (AK Parti´nin) başına geçti. 2003-2014 yıllarında Türkiye Başbakanı; 10 Ağustos 2014 tarihinden itibaren ise Türkiye Cumhurbaşkanı.

Bu yılın mart ayında Rusya Federasyonu ile Türkiye Cumhuriyeti arasında 'Dostluk ve Kardeşlik Anlaşması'nın imzalanması üzerinden tam olarak 95 yıl geçti. Gelin görün ki yıl dönümünün olduğu bu yıl içinde Moskova ile Ankara arasındaki yoğun siyasi diyalog ve ileri düzeydeki ortaklık son derece ciddi bir sınav verdi.

MİHAİL GUSMAN (İktidar Formülü Programının Sunucusu): İlişkilerimizdeki trajik sayfadan bahsettiniz, pilotumuzun hayatını kaybetmesi. Ben biliyorum ki bu olay bütün Rusların kalbini parçaladı. Sayın Cumhurbaşkanı siz de bunu anlıyorsunuz. Bu nedenle söz konusu olayın suçlusu kim ve suçlular cezalandırılacak mı?

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Bu konuyla ilgili Sayın Putin´e gönderdiğim mektupta tavrımızı ifade etmiştim. Bu olayın bizim için de üzüntü verici bir olay olduğunu ifade ettim. Bu olaya katılanlar yakalandı ve yargıya teslim edildi. Soruşturma devam ediyor. Normal tepkilerimiz çerçevesinin dışında olan bir tepkiyi içeren bu olayın incelenmesini özellikle istedim. Ayrıca pilotun ölümüne neden olan kişi şu anda hapiste. Yargı süreci devam ediyor. Bunu özellikle belirtmek isterim.

VTR: 2016 yılının Haziran ayının sonunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Vladimir Putin´e ilişkilerimizin normalleşmesini istediğini ifade ettiği bir mektup gönderdi. Türk Devleti´nin Başkanı, ölen Rus pilotun ailesine derin üzüntüsünü belirterek başsağlığı diledi. Aynı dönemde Türkiye ile Rusya devlet başkanları telefon görüşmesi yaptı. 30 Haziran´da Vladimir Putin, hükümete ticaret başta olmak üzere diğer alanlarda da ilişkilerin yeniden kurulması için Türkiye ile görüşmelerin yapılması için talimat verdi.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Tabii Rus uçağını düşürme olayından sonra sekiz aydan fazla bir süre geçti. Bildiğiniz üzere Rus-Türk ilişkileri çerçevesinde ticaret hacmimizi 100 milyar dolara ulaştırmayı hedefliyorduk. Bu konuda zorluklar yaşandı. Bir dizi büyük proje aksamaya uğradı. Mesela Akkuyu Nükleer Santralinin inşası.

VTR: 2016 yılının 9 Ağustos´unda Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ülkelerimiz arasındaki siyasi, ticari, ekonomik, kültürel, turizm alanındaki ilişkilerde yaşanan uzun bir aradan sonra Rusya Devlet Başkanı ile bizzat görüşmek amacıyla Sen Petersburg´a geldi. İlişkilerdeki krizden sonra yapılan bu görüşme tokalaşmayla başladı ve yaklaşık iki saat devam etti.

GUSMAN: Rus-Türk ilişkilerine dönmek isterdim. Tabii çeşitli alanlarda bu ilişkiler gelişiyor. Ekonomi alanında enerji iş birliğini sormak isterim.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Enerji iş birliğine ilişkin soruyu cevaplarken Akkuyu Nükleer Santrali projesini belirtmek isterim. Bu hayati bir proje. Çok zaman kaybettik. Akkuyu anlaşması, Rusya Federasyonu ile yapılan en önemli anlaşmadır. Çünkü burada nükleer enerjiden söz ediliyor. 4,5 milyar kilowatt elektrik enerjisi üretecek. Hedefimiz projeyi tamamlamak ve burayı hizmete sunmaktır.

VTR: Sen Petersburg´da Vladimir Putin ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Akkuyu projesine stratejik yatırım statüsünü vermeye kararlaştırdı. Bu, sadece bir nükleer istasyonun inşa edilmesi değil aslında bu, Türkiye´de yüksek teknolojiyle donatılmış yeni bir enerji alanının oluşturulması demektir. Teknolojiler de teslim edilecek. Halihazırda Rusya´da 200´den fazla genç Türk uzman bu teknolojiler konusunda eğitim görüyor.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Türk Akımı´na gelince Vladimir Putin´in katılımıyla yapılan Üst Düzey İşbirliği Konseyi toplantısında dile getirdiğimiz görüşümüz devam ediyor. Bu konuda herhangi bir art niyetimiz yok. Bu projenin hayata geçirilmesine yönelik adımlar atmaya, görüşmeye ve kararlar almaya hazırız. Bunun için herhangi bir engel yok.

VTR: Doğal gaz boru hattının döşenmesi çok kapsamlı bir projedir. Türkiye, en çok gazı Rusya´dan alıyor. Haziran 2016 itibariyle verilere göre ülkemizden ithal edilen doğal gaz hacmi 12,5 milyar metreküp oldu.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Bunun yanı sıra halklarımızın kaynaşmasını turizm sağlıyor. Turizmde ciddi bir açık yaşadık. Geçen sene Rusya turist sayısı bakımından neredeyse birinci sıraya yaklaşmıştı ve bu sene belki de kendisiyle rekabet eden Almanya´yı da geçerdi. Ancak bundan sonra Rusların gelmeleri sayesinde turizm alanındaki iş birliğimizin gelişeceğine inanıyorum. İlerlemeye Rusya´dan Türkiye´ye gelen Türkiye´den Rusya´ya giden ve akrabalık bağları bulunan insanlar da ivme kazandırıyor. 

VTR: Bu sene bir buçuk milyon yerine 184 bin Rus Türkiye´yi ziyaret etmiş. Yani turizm akını yüzde 87 oranında düştü. Türkiye hazinesine 840 milyon dolar giremedi.

30 Haziran 2016 tarihinde Rusya Devlet Başkanı, Ruslara Türkiye turlarının satışına getirilen yasağı kaldırdı. 2 Eylül tarihinde Antalya´ya son 10 ay içinde ilk charter seferi yapıldı. 3 Eylül´de Rusya ile Türkiye devlet başkanları ikinci görüşmelerini bu sefer Çin´de G20 Zirvesi kulvarlarında gerçekleştirdiler. Görüşme sırasında iki ülke lideri ağustosta Rusya ile Türkiye arasında ilişkilerin tam olarak yeniden başlatılmasına yönelik alınan kararların uygulanmasını ele aldı.

GUSMAN: Turizmden bahsettiniz, Sayın Cumhurbaşkanı. Gerçekten de gizlemeye gerek yok, Türkiye Rusların sevdiği bir yerdir. En çok turist Türkiye´ye gitti. Ancak güvenlik açısından bir dizi sorun oluştu ve bu yönde endişe Ruslarda hala var. Bir Cumhurbaşkanı olarak sizden ricam Rus turistler Türkiye´de kendilerini güvende hissedecek diyebilir misiniz?

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Bir defa ben değerli dostum Vladimir´e söyledim. Şu anda Türkiye´de bilhassa turistik bölgelerde herhangi bir sorun yok. Güvenlik konusunda biz bütün gerekli önlemleri alıyoruz ve bunu ileride de yapmaya devam edeceğiz. Endişe için neden yok. Sahiller şu anda güvenli ve turistlerin gelmesini bekliyor. Ancak sadece sahil tatilinden bahsetmiyoruz. Biz biliyorsunuz turizm alanında geniş hizmet yelpazesine sahibiz. İnanç turizmi, kültür turizmi, bunun yanında golf turizmi, sağlık turizmi, mevsim turizmi var. Dağ turizmi. Türkiye bütün bu yönleri yoğun bir şekilde ilerletiyor.

VTR: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye´nin tam 11 yıldır değişmeyen Başbakanı idi. Bu yıllar süresince ülkede ekonomik büyüme gözlemleniyordu ve kişi başı gelir 2500 dolardan 10 bin dolara yükseldi.

11 Ağustos 2014 tarihinde Erdoğan cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazandı ve Türkiye tarihinde genel oylama sonucunda seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu. İki sene sonra Türk seçmeni Türk Cumhurbaşkanlarına duydukları sadakati göstermek zorunda kaldı.

Bu yıl temmuz ayında 15 Temmuz´u 16´sına bağlayan gece bir grup asker darbe girişiminde bulundu. Ancak birkaç saat sonra isyan bastırıldı. Sadece polis, özel birlikler ve bazı askeri birlikler değil Cumhurbaşkanı Erdoğan´ın çağrısı üzerine sokağa çıkan on binlerce kişi Cumhurbaşkanlarının tarafında yer aldı. 240´tan fazla insan hayatını kaybetti. 2 bin kişi yaralandı. Türkiye yönetimi TSK, yargı ve devlet kurumlarında temizlik yaptı.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Devlete, halka karşı darbe girişiminde bulunanlar şunu hesap edemedi: İsyancıların devlet kurumlarına, orduya, emniyet güçlerine, yargıya sızmasına rağmen isyancılara katılmayan polislerimiz, askerlerimiz de var. Milletini devletini seven hakimler ve savcılarımız da var. Her şeyin ötesinde millet var. Onlar böyle bir milletimizin olduğunu düşünemedi. Gerektiği zaman tankların altına yatabilecek bir millet. İşte bunu hesaba katmadılar. Bütün bu olaylara rağmen uçaklardan bomba yağarken, helikopterlerden ateş edilirken bu milletin ayakta dik duracağını hesaba katmadılar. Bu olaylar yaşanıyorken darbe girişiminin hemen ertesi günü Vladimir Putin beni aradı. Görüşmemiz sırasında kendisi yanımızda yer aldığını ve yanımızda kalmaya devam edeceğini belirtti. Ben, şahsım ve milletim adına kendisinin ifade ettiği bu tavrını minnettarlıkla anıyorum ve teşekkür ediyorum.

GUSMAN: Bir mesele daha Sayın Cumhurbaşkanı. Türkiye için hassas bir konu. Sizin için de şiddetli bir sorun olan Kürt çözümü meselesidir. Bu konu çoktandır var çoktandır görüşülüyor gerek Türk toplumunda gerekse dünyada.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Tabii, Kürt sorunu derken ne anlıyorsunuz onu bilemiyorum. Ancak şu anda benim Kürt vatandaşlarım, Kürt kardeşlerim, tek bir siyasi partinin şemsiyesi altında değil ki. Benim Kürt vatandaşlarımın büyük çoğunluğu kurucusu olduğum partiye oylarını veriyorlar ve şu anda hükümette Kürt kökenli bakanlar da var.

VTR: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kürt bölücülerle uzun yıllar süren silahlı sorunu çözmeyi başardı. 2013 yılının baharında barış anlaşması yapıldı ancak ayrılıkçılar, maalesef silah bırakmıyor. 20 Ağustos 2016 günü Türkiye´nin güneydoğusunda bulunan Gaziantep şehrinde bir kadın terörist düğünde intihar saldırısında bulundu. Bu vesileyle Rusya Devlet Başkanı´nın Türkiye Cumhurbaşkanı´na göndermiş olduğu taziye mesajında terör ile mücadelede uluslararası toplumun çabalarını gerçek manada birleştirmesi gerektiğinin altı çizildi.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Bu bölgede terörizm ile ortak mücadelede değerli dostum Sayın Vladimir´in desteğine de ihtiyaç var. Bu yönde Rusya ile iş birliği konusunda bütün gerekli adımları atmaya hazırız.

VTR: Türkiye 960 kilometre olmak üzere Suriye ile uzun bir sınıra sahip ve bu ülkedeki askeri faaliyetlerin bütün olumsuz etkilerini hissediyor. Mart ayının ortasında Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) göç kriziyle mücadeleye yönelik ortak bir plan üzerinde mutabakata vardı. Bu plan, Yunanistan´a gelen bütün yasa dışı göçmenlerin iadesini ve AB´nin Türkiye´den yasal göçmen konumundaki Suriyelileri “bir karşılığında bir” ilkesine göre kabul etmesini öngörüyor.

GUSMAN: Herkes sizin Avrupa´ya yönelimin ve Türkiye´nin Avrupa ile bütünleşmesinin kesin ve tutarlı bir taraftarı olduğunuzu biliyor. Bununla birlikte AB tarafından benim anladığım kadarıyla Türkiye´ye sürekli olarak yeni sorular yöneltiliyor. Mevcut durumda siz Türkiye´nin AB´ye katılımının ne derece tutarlı bir taraftarı olmaya devam ediyorsunuz ve sizce bu meselenin nihayet çözülmesi için hangi adımlar atılmalı?

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: AB´ye katılım müzakere sürecine 1963 yılında başladık. O günden bugüne maalesef 63 yıl geçti ve bizi hala oyalıyorlar. Şu an itibarıyla Suriye ve Irak´tan Türkiye´ye 3 milyonu aşkın sayıda mülteci geldi. Onların ağırlanmasıyla ilgili masrafların tamamını biz karşılıyoruz. Sivil toplum örgütleriyle yaptığımız harcamalar şimdi 20 milyar doları aşmış durumda. Avrupa bize yardım etmiyor. Desteğin verileceğini söylüyorlardı fakat şu ana kadar biz bunu görmedik. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından verilen yardım sadece 500 milyon dolar civarında oldu. Bütün bunların ışığında Türkiye böylesi bir yük üstleniyor. Batılı ülkeler ise “Ya mülteciler onlara gelirse ne olur?” diye korkuyor. Geri Kabul Anlaşmasının imzalanmasıyla birlikte vize rejimini iptal edeceklerini söylediler. Fakat bunu da yapmadılar.

VTR: Türkiye, AB üyeliğine aday ülke statüsünü daha 1999 yılında aldı. Adaya yöneltilen talepler çerçevesinde Ankara ekonomi ve insan hakları alanında ciddi reformlar yaptı. AB´ye katılım konusunda resmi müzakereler 2005 yılının Ekim ayında başladı. Bunların takriben on yıl sürmesi bekleniyordu. Müzakereler şimdilik ağır ilerliyor.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Türkiye´ye önyargılı davranmamak lazım. Avrupa toplumunda yaşanan süreçler Türk toplumunda da söz konusu fakat hassasiyetle yaklaşılması gereken belirli bir değerler sistemi de var. Bununla birlikte bunu toplumun bütün kesimlerine dayatmıyoruz.

VTR: Laik bir Türkiye´nin kurulması milletin gurur duyduğu 20. yüzyıldaki en önemli kazanımlardan biri. Türkiye Cumhuriyeti´nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk´ün yüzyıllar süren halifeliği -Müslüman ruhban sınıfının iktidarını- kaldırdığı andan itibaren bu kurala şimdiye kadar 90 yıldır uyuluyor. Türkiye Anayasa´sında “Türkiye demokratik, sosyal ve laik bir hukuk devletidir.” şeklinde yazar.

GUSMAN: Sayın Cumhurbaşkanı, Türkiye´nin yeni temel kanununun yeni anayasa için bir hayli zaman ayırdığınızı biliyorum ve yeni kanuna ön ayak oldunuz. Bu anayasada laik bir Türk Devleti´nin ve İslam inancının gelenekleri nasıl bir uyum içinde olacak?

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Tıpkı Rusya Federasyonu´nda olduğu gibi ülkemizin bütün vatandaşlarının özgürce ibadet etme hakkı güvence altında. Bu garantiler zaten Anayasa´mızda tespit edilmiş durumda. Bununla birlikte Türkiye bir din devleti değil. Bunu anlamak lazım. Laikliğin yanı sıra devletimizin sosyal ve demokratik temelleri var.

GUSMAN: Sayın Cumhurbaşkanı, sizinle neredeyse dört yıl görüşmedik. O mülakatımız bu kitapta bile yer aldı. Şimdi onu aklıma getiriyorum, sizinle görüşmeden önce onu okudum. O mülakat çok huzurluydu, o zaman çok barışçıl, aslında basit ve sade konuları konuşmuştuk. Bugün ise dünya radikal bir şekilde değişti. Sohbetimize de bakarak bunu görmek mümkün. Ülkenizin aynı zamanda Rusya´nın ve bütün dünyanın da karşı karşıya olduğu birçok sorunu meydan okumayı konuşuyoruz. Sizce sonraki sohbetimizin tekrar basit ve sade güzel hususları konu alması ve dünyada böylesi bir gerilimin olmaması için Türkiye, Rusya ve bütün dünya neler yapmalı ve hep birlikte bununla nasıl baş edebiliriz?

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Daha önce de söylediğim gibi Rusya ve Türkiye bölgedeki iki dost ülke. Dünyamızda mevcut zorlukların üstesinden gelmek için bence barış içinde bir arada yaşamaya odaklanmalıyız. Bu gezegen herkese yeter. Patlayan bombaların sesi, nükleer yarış, aklı silahta olmak yetsin artık. Demokrasinin gelişmesi, insanların refahı için kullanabileceğimiz imkanları askeri sektöre harcamayalım. En önemli amaç insan olmalı. İnsanlar barış içinde yaşamalı. Din, dil, ırk, kültür, bütün bunların olduğu gibi kabul edilmesi ve hepimizin yeryüzünde dostça yaşaması lazım.

VTR: İstanbul´da Vladimir Putin ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Suriye´deki gelişmeler hakkında kapsamlı bir görüş alışverişinde bulundu. Ekim´deki görüşmenin neticesinde Rusya ile Türkiye devlet başkanlarının huzurunda enerji bakanları, Türk Akımı konusunda hükümetler arası anlaşmayı imzaladı. Türk tarafı, Rusya ve Türkiye´de karşılıklı kültür ve turizm yılları etkinliklerinin düzenlenmesi hususunda istekli olduğunu dile getirdi. İkili ve uluslararası gündemle ilgili olarak bundan sonra da bizzat bir araya gelinmesi konusunda mutabık kalındı.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Birbirimize seslenecek kadar yakınız. Seslenirsem sesim Soçi´de duyulur. Bana Soçi´den seslenilirse bunu duyarım. Birbirimize işte bu denli yakınız. Barış süreciyle birlikte ilgilenmemiz, bir olmamız ve dayanışma sergilememiz gerektiğini düşünüyorum. Tüm Rusya halkına halkımın en içten selamlarını iletmek istiyorum.

GUSMAN: Sayın Cumhurbaşkanı, çok teşekkür ediyorum!

ERDOĞAN: Spasibo (Teşekkürler)! (Rusya,Rossiya 24-22.10.2016)