Cumhurbaşkanı Erdoğan´ın CBS Mülakatı

CBS

Donald Trump yemin ederek ABD´nin 45. Başkanı görevini devraldığında, uluslararası alanda birçok karmaşık meseleyle uğraşmak zorunda kalacak, özellikle Türkiye ile. Türkiye, şu anda az sonra konuşmasını dinleyeceğiniz kendinden emin ve kararlı bir cumhurbaşkanı olan Recep Tayyip Erdoğan tarafından yönetilen vazgeçilmez fakat kızgın bir NATO müttefiki. Cumhurbaşkanı Erdoğan son dönemde Orta Doğu´da belki de kendi bildiğini okumaktan söz ediyor ve Rusya bu ülkeye yaranmaya çalışıyor. Kulağa biraz Bizans´a özgü gelse de bu sözcüğün bu toprakların karmaşık tarihini ve siyasetini anlatmak için bulunmuş olduğunu ifade etmek gerekir. İki ülke sınırında devam eden savaşlarla ve ülkeye gelen mülteci akınıyla Türkiye her şeyin tam ortasında yer alıyor, tıpkı 2.000 yıldır olduğu gibi.

En büyük şehrinin ayakları; Asya ile Avrupa´yı, Doğu ile Batı´yı ve İslam dünyası ile Hristiyan dünyasını birbirinden ayıran su kitlesi olan İstanbul Boğazı´nın iki tarafında yer alıyor. Osmanlı toplulukları şehri ele geçirmeden, katedralleri büyük camilere çevirmeden ve 600 yıl hüküm süren bir imparatorluk kurmadan önce; İsa zamanında Bizans, Orta Çağ´da Constantinople olarak biliniyordu. Bugün İstanbul ve Türkiye Cumhuriyeti´nin iki ayağı iki kültürde yer alıyor; Müslüman bir nüfus, Batı tarzı bir demokrasi ve NATO´nun en büyük ikinci ordusu, dünyanın en tehlikeli yerinde bulunuyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, son 13 yıldır demokrasiyi yöneten muhafazakâr, milliyetçi-bazılarına göre otokrat- lider. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile; kendisinin Türkiye´nin Osmanlı geçmişinin ihtişamına yönelik hayranlığını ve onu bir kez daha bölgedeki en güçlü ülke hâline getirme ihtirasını simgeleyen 1.000 odalık yepyeni sarayda geçen hafta görüştük.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD´nin Suriye politikalarından rahatsız; bu politikaların Türkiye´nin güney sınırında açık ve mevcut bir güvenlik tehdidine yol açtığını, kendisinin ülkesini savunma yeteneğine müdahalede bulunduğunu ve Türkiye´ye yaklaşık 3 milyon mültecinin akmasına neden olduğunu söylüyor. Bu rakam Avrupa ülkelerine akın eden mülteci sayısının iki katı.

CUMHURBAŞKANI RECEP TAYYİP ERDOĞAN: Biz bu konuları Başkan Obama ve Başkan Yardımcısı Biden´a ilettiğimiz hâlde bu konuları gerektiği gibi ciddi bir biçimde ele almakta başarısız oldular. Bu bizi oldukça rahatsız etti.

KROFT: ABD konusunda büyük hayal kırıklığına uğramış gibi görünüyorsunuz.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Şunu açıkça söyleyeyim -ki ben açık sözlülüğümle bilinirim- hayal kırıklığına uğramadım dersem doğru olmaz. Çünkü hayal kırıklığına uğradım.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye´de şu an Amerika konusunda hayal kırıklığına uğramış olan tek kişi değil. Ülkesinde, Batılı müttefiklerinin kendi çıkarlarını Türkiye´ninkilerden daha fazla umursadığını düşünen birçok insanla aynı hissi paylaşıyor.

Gerilim ve Amerikan karşıtlığı büyük ölçüde 15 Temmuz gecesinde burada, İstanbul´un merkezinde yaşananlardan kaynaklanıyor. Türk ordusu içindeki gruplar, Avrupa ve Asya´yı birbirine bağlayan Boğaziçi Köprüsü´nü kapattı ve seçilmiş hükümeti devirmek amacıyla bir darbe başlattı.

Çok geçmeden Hava Kuvvetleri içinde başıbozuk bir grubun el koyduğu F-16 uçakları, İstanbul ve Ankara semalarından hızlı ve alçak geçişler yaptı. Sonik patlamalar nedeniyle pencereler kırıldı. Darbeciler stratejik binaları ve askerî üsleri ele geçirmek ve İstanbul´un en büyük havaalanını kapatmak için tankları ve askerleri kullandı. Daha önce bir NATO ülkesinin başkentinde hiç görülmemiş bir biçimde Ankara´daki Meclis bombalandı, savaş helikopterleri Cumhurbaşkanlığı Sarayı´nı taradı. Askerler televizyon kanallarına baskın düzenledi ve Türkiye´nin sıkıyönetim altında olduğunu ilan etti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, darbe yapılmakta olduğunu öğrendiğinde ailesiyle birlikte tatildeydi. Ülkeye hitap etmek istedi fakat medyaya erişimi yoktu. Ödünç bir telefon üzerinden FaceTime uygulamasını kullanarak bir Türk televizyon kanalının yayınına bağlandı. Halka sokağa çıkma ve meydanları doldurma çağrısı yaptı.

Çağrıya on binlerce kişi karşılık verdi. Tankların ve helikopterlerin karşısına çıktılar. Kalabalıklar üzerine yaylım ateşi açılırken, Cumhurbaşkanı Erdoğan bir uçağa bindi ve İstanbul´a doğru yola çıktı.

KROFT: Kendi hayatınız ve aile fertlerinizin hayatları için korktunuz mu?

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Steve, bizim inancımızda bir kavram var, biz ölüme karşı teslimiyet içerisindeyiz. Eğer siz liderseniz, halkınıza ölümsüzlüğün mesajını vermeniz lazım. Çünkü şuna inanıyorum; lider bir taşın arkasına saklanırsa, millet dağın arkasına saklanır.

Cumhurbaşkanı Erdoğan´ın İstanbul´a dönüşü, dönüm noktası teşkil etti. Gün doğmadan evvel, darbe girişimi başarısız olmuştu. 200´den fazla ölü vardı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan bu isyan konusunda derhâl baş düşmanını suçladı; takipçileri Türk ordusunun, yargısının ve kamu hizmetinin üst kademelerine sızmış olan Fethullah Gülen adındaki yaşlı ve sürgündeki bir din adamını. Gülen son 17 yıldır ABD´de, Pocono Dağları´nda yer alan 26 arlık bir sığınakta münzevi bir hayat sürdürüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan aylardır müttefiki Amerika´nın, Gülen´i Türkiye´ye iade etmesini talep ediyor.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Bu adam benim meclisimi bombalayan terör örgütünün lideri. Biz geçmişte teröristleri ABD´ye iade ettik. ABD´nin de aynı şeyi yapmasını bekliyoruz.

ABD, iade sürecinin ABD mahkemelerinin kanıtları değerlendirmesi yoluyla yürütülmesi konusunda ısrar ediyor. Gecikme, burada ABD hükümetinin Gülen´i koruduğu ve istihbarat kurumlarının da bu işte dahli olabileceği veya darbe konusunda önceden bilgi sahibi olduğu yönünde yaygın şüpheler yaratıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan hükümetinin üyeleri, bunu alenen öne sürüyor. ABD bunu reddediyor.

KROFT: ABD´nin herhangi bir dahli olduğuna inanıyor musunuz?

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Amerika´yı suçlayacak değilim. Fakat halkım böyle düşünecektir. O adam hâlâ sizde niye duruyor? Onu orada barındırdığınız sürece, üzgünüm, alınmayın ama Türk milletinin ve Türk halkının algısı budur.

KROFT: Cevabınızdan anladığım kadarıyla Türk halkını bu düşünceden caydıracak bir şey yapmadınız.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Ben halkımı kandıramam. Burada halkımı kandıramam. Çünkü ben şu anda dertliyim. Amerika dertli değil. Ben toprağa verdiğimiz 241 şehit için acı çekiyorum.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Gülen hareketi ve düşman olarak algılanan diğer unsurlar üzerindeki sert müdahaleleri darbeden önce başlatmıştı. Darbeden sonra, olağanüstü hali kullanarak onları kamudan ve Türk toplumundan temizlemek amacıyla muazzam bir çaba başlattı. Aralarında generallerin, hâkimlerin, savcıların, belediye başkanlarının, milletvekillerinin, öğretmenlerin ve gazetecilerin bulunduğu 30.000´den fazla kişi tutuklandı veya gözaltına alındı. Buna ek olarak 100.000 kişi kamudaki işlerinden çıkarıldı veya açığa alındı. Ve 150 medya kuruluşu kapatıldı.

KROFT: Türkiye´deki bazı eleştirmenler ve ABD´deki bazı insanlar bunun aşırı bir tepki olduğunu, bu sert tedbirlerin teröristlere yönelik değil de siyasi muhalefete yönelik olduğunu söylüyor.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Türkiye´de, benim devletimi yok etmeye çalıştılar. Elbette buna sessiz kalamazdık. Buna kayıtsız kalamazdık. Bu tedbirler savcılar ve hâkimler tarafından, hukuk devleti ilkelerine tam olarak uygun bir biçimde alınıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan´ın yeni Türkiye´si Washington için bir endişe kaynağı. İki NATO müttefiki; Suriye´de Esad hükümetinin değiştirilmesi ve IŞİD´in yenilmesi konusunda hala aynı amaçları paylaşsa da her iki ülkenin kendine özgü menfaatleri ve öncelikleri var. Ve bazı durumlarda kendi müttefikleri… ABD, IŞİD konusunda takıntılı. Türkiye, ülke içinde on yıllardır bir savaş sürdüren ayrılıkçı Kürt gruplar konusunda takıntılı. Durum bu noktada karmaşık bir hal alıyor. ABD, Türkiye´nin can düşmanı gördüğü Kürt grupları destekliyor ve silahlandırıyor, onlar da ABD´nin müttefiklerini bombalayarak karşılık veriyorlar.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Sırf onlar da IŞİD´le savaşıyor diye başka bir terör örgütünü savunamazsınız. İyi terör örgütü-kötü terör örgütü ayrımı yapamazsınız. Fakat bu konuda Amerika ile anlaşmış değiliz.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD arasındaki tüm bu uyuşmazlığa bir de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin müdahil oldu. Putin, başarısız darbenin ardından Türkiye´yle dayanışma içinde olduğunu ifade eden ilk dünya liderlerinden biri. O günden bu yana iki ülke büyük bir boru hattı anlaşmasını tamamladı. Ve askerî ve istihbarat alanlardaki temasları artırmak konusunda anlaştı.

KROFT: NATO ve ABD ile ittifakınızı ve ilişkinizi yeniden mi değerlendiriyorsunuz?

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Şu anda böyle bir durum söz konusu değil. NATO ile ilişkilerimizi bugüne kadar olduğu şekilde yürütüyoruz.

Bilgilendirilmiş bir gözlemciye göre Cumhurbaşkanı Erdoğan asıl olarak şu soruya cevap arıyor: ABD bölgede düzeni muhafaza etmek, terörü durdurmak ve Türkiye´nin menfaatlerini korumak için ordusu dâhil tüm gücünü kullanmayı taahhüt ediyor mu? Evet mi, hayır mı?

Bu, cevaplanması zor bir soru; çünkü Orta Doğu karmakarışık bir yer. Fakat şu anda Donald Trump bu soruya “evet” cevabını verebilecek gibi görünüyor. Trump´a yakın isimler, Türkiye´yi hayati bir müttefik olarak tanımladı ve Fethullah Gülen´in iade edilmesi yönünde çağrıda bulundu; Trump da daha yakın bir ilişki için umutlarının yüksek olduğunu bizzat ifade etti.(ABD,CBS-20.11.2016)