Esir takasının nefes kesen serüveni!

Geçtiğimiz yıl Rusya ile Ukrayna arasında gerçekleşen esir takasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın oynadığı önemli arabuluculuk rolünün detaylarını Hürriyet yazarı Hande Fırat bugünkü köşesinde kaleme aldı. İşte takasın arkasındaki nefes kesen serüven...

Geçen yılın en dikkat çeken olaylarından biri eylül ayında Türkiye arabuluculuğu ile yapılan Rusya ve Ukrayna arasındaki esir takasıydı. Önce basına yansıyan ve kamuoyu önünde gerçekleşen bölümleri bir hatırlayalım:

- Dünya esir takasını 2022’nin eylül ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Amerikan PBS kanalına verdiği röportajdan öğrenmiş; Cumhurbaşkanı, Türkiye’nin 200 kişilik esir değişimi görüşmelerinde önemli bir rol oynadığını söylemişti.

- Erdoğan ertesi gün de (22 Eylül 2022) New York’taki Türkevi’nde gazetecilere yaptığı açıklamada “Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile yürüttüğüm diplomasi trafiği sonucunda Rusya ve Ukrayna arasında 200 savaş esirinin mübadelesi bugün yapıldı” demişti.

- Ukrayna, Rusya ve ABD başta olmak üzere birçok ülke Türkiye’ye teşekkürlerini iletti.

- Karşılıklı esir takasının en can alıcı bölümü ise aralarında Ukraynalı Azov Taburu askerleri ve komutanları ile Ukrayna Parlamentosu’ndan Rusya yanlısı olarak bilinen Yaşam İçin Muhalefet Partisi’nin Başkanı Viktor Medvedçuk’un da bulunmasıydı.

- Bu esir değişimi, 24 Şubat’ta Rusya’nın savaşı başlatmasından bu yana yapılan en geniş kapsamlı esir değişimi oldu.

NEFES KESEN TAKAS

Şimdi gelelim 2022’ye damgasını vuran esir değişiminin nefes kesen perde arkası hikâyesine...

- Talep Ruslardan geldi, Ukraynalılar da kabul edince görüşmeler Türkiye’de Ankara’da Milli İstihbarat Teşkilatı’nın ev sahipliğinde yapıldı. Karşılıklı pazarlıklar süre aldı.

- ‘X Günü’ yani takas günü gelince; Ruslar Azov Taburu’ndan 5 yöneticinin Türkiye’de kalması şartını ileri sürdü, Ukrayna da kabul etti.

ESİR TAKASI ANKARA ESENBOĞA’DA OLDU

- Esir değişimi adeta filmlerdeki gibi oldu.

- Bir üst düzey kaynağın anlatımıyla, “Olağanüstü hareketler dikkat çekmemek için olağan yerlerde yapılır” tezinden hareketle; X Günü Ankara Esenboğa Havalimanı’na Rusya ve Ukrayna’dan peş peşe birer uçak indi.

- Ukrayna’dan gelen uçakta Yaşam için Muhalefet Partisi’nin Başkanı Viktor Medvedçuk vardı.

- Rusya’dan gelen uçakta ise Azov Taburu’nun 5 yöneticisi.

- Uçaklardan indikten sonra, Türk istihbarat yöneticilerinin de gözetiminde, Rus uçağına Ukraynalı yetkililer, Ukrayna uçağına ise Rus yetkililer girdi. Hem kimlik kontrolü ve doğrulama hem de sağlık kontrolü yapmak için.

- Milli İstihbarat Teşkilatı’nın başından sonuna yürüttüğü süreçte, takas sorunsuz gerçekleşti.

- Azov Taburu komutanları o günden beri Türkiye’nin misafirleri.

- İki taraf da o günden beri anlaşmayı ihlal etmiyor.

BİTİRİRKEN...

- Ne yazık ki savaş hâlâ sürüyor. Ancak Türkiye’nin arabuluculuğunda gerçekleşen esir takası da oluşturulan Tahıl Koridoru da hem savaşan taraflar açısından hem de tüm dünya açısından önemli adımlardı. Ayrıca bu adımlar, iki tarafın gerektiğinde aynı masaya oturabileceğini ve konuşabileceğini göstermesi açısından da büyük bir umut. Mesele artık savaşın ne zaman biteceği... Uzmanlara göre her iki tarafın da savaşı devam ettirmek için hâlâ yeterli kaynağı ve motivasyonu var. Zelenski saldırıya devam etmese Ruslar mevcut durumu “donmuş hat” olarak kabul etmeye daha yakın. Yine üst düzey uzmanlara göre ne yazık ki birkaç ay daha, savaşın bu şekilde sürmesi bekleniyor. Ne zamana kadar sorusunun yanıtı ise şu: “Bir momentum anına gelip çatışmalar bir noktada donana kadar.” Tabii sadece bu değil, aynı zamanda ABD başta olmak üzere Batı’nın da tavrı mutlaka belirleyici olacaktır.