İsrail-Lübnan Deniz Yetki Alanları Anlaşmazlığı

İsrail-Lübnan Deniz Yetki Alanları Anlaşmazlığı

İsrail ve Lübnan, 2011yılında BM´ye gönderdiği haritalara göre Doğu Akdeniz´deki her iki ülkenin deniz yetki alanları arasında 860 kilometre kare (332 mil kare) itilaf mevcuttur.

Anlaşmazlığın bulunduğu bölge doğal gaz ve petrol açısından zengindir.

BM´nin girişimi ile ve ABD arabuluculuğunda iki ülke arasında beş oturum ile birlikte dolaylı müzakere yapıldı. Görüşmelerin son turu Mayıs 2021´de gerçekleşti, ancak büyük görüş farklılıkları ve bu farklılıklarda geri adım atılmaması nedeniyle müzakereler çıkmaza girdi.[1]

İsrail ile Lübnan arasındaki deniz yetki sınırları itilafı, Lübnan ile GKRY arasında deniz sınırlarının sınırlandırılması konusunda ikili bir anlaşmanın İsrail ile Lübnan arasındaki bir deniz bölgesini değiştirme olasılığını açık bıraktığı 2007 yılına dayanıyor.

GKRY sözde anlaşmayı 2009´da onaylamasına rağmen Lübnan Parlamentosu´nda onaylanmadı. 2010 yılında İsrail, GKRY ile yaptığı anlaşmada ana hatlarıyla belirtilen GKRY-Lübnan anlaşmasındaki değişikliğe konu koordinatları kuzey sınırı olarak alarak GKRY ile münhasır ekonomik bölge anlaşması imzaladı. Sonuç olarak, İsrail´in iddia ettiği kuzey deniz sınırı Lübnan´ın güney sınırıyla çakıştı ve iki ülke arasında bir anlaşmazlık yarattı. Lübnan İsrail´in GKRY ile yaptığı anlaşmayı bu bölge üzerindeki egemen haklarına bir saldırı olarak kabul ederek kınadı. İsrail, koordinatlarını Temmuz 2011´de Birleşmiş Milletler´e iletti. Bu koordinatlar hasebiyle 860 kilometrekare(332 mil kare) üzerindeki anlaşmazlık, 2017 yılının sonlarında Lübnan´ın Fransız şirketi Total, İtalyan Eni ve Rus Novatek´ten oluşan bir konsorsiyumla gaz blokları 4 ve 9 için bir gaz arama ve üretim anlaşması imzalamasıyla hız kazandı.

[2]

Yapılan sismik araştırmalar neticesinde Blok 4´ün araştırılması ticari olarak uygunsuz ilan edildi, ancak sismik araştırmalar Blok 9 için umut verici sonuçlar verdi, ancak yalnızca sondaj ticari olarak uygun gaz kaynaklarının varlığını doğrulayabilirdi.

Ancak Total, Lübnan ile yaptığı arama anlaşmasına bağlı kalacağını deklare ederek, İsrail-Lübnan deniz anlaşmazlığı çözülene kadar Blok 9´da sondaj faaliyetlerine başlamayacağını ilan etti.

Karish Alanı

İsrail´in Haziran 2020´de Hat 1 ve 23 arasındaki tartışmalı bölgede yer alan Blok 72´de petrol ve doğal gaz araması için üçüncü denizaşırı ihale turunun duyurusu, sonunda duraksayan ABD aracılı dolaylı görüşmelerin başlamasına yol açtı. Bugün İsrailliler, Lübnan´ın deniz sınırı gaz rezervuarı ile kesişmeyen Hat 23´te olduğu için Karish sahasında faaliyet gösterme hakkını talep ediyor. Enerji endüstrisi uzmanı ve Enerji ve Çevre Holding´in CEO´su Roudi Baroudi, Middle East Eye´a hem Lübnan hem de İsrail´in deniz sınırlarının çizilmesine ilişkin hesaplamalarının yanlış olduğunu söyledi. Baroudi, hem Lübnan´ın hem de İsrail´in koordinatları denizden başlayarak hesapladıklarını, ancak sınır çizgilerini kara sınırı terminaline yakın kıyının genel yönüne dik bir düz çizgi olarak tanımlanan Kara Sonu Noktasından çizmeleri gerektiğini söyledi. 'Lübnan 23 numaralı hattını denizden başlayarak kıyıdan yaklaşık 60 metre uzaklıkta çizdi. İsrail kıyıdan 30 metre uzaklıktan çizdi. Bu hesaplamalar teknik olarak yanlış. Mevcut teknoloji İsrail´in iddiasının doğru olmadığını gösterdi.' Şeklinde açıklamalarda bulundu.

2011´de ABD´nin arabulucu olarak görevlendirdiği Frederic Hof, o zamanki Başbakan Mikati´ye tartışmalı bölgenin yüzde 55´inin Lübnan´a ve yüzde 45´inin İsrail´e verilmesini önerdi. Ancak hem İsrailli hem de Lübnanlı yetkililer 'Hof Hattı' önerisini reddetti.

2010´dan 2012´ye kadar İsrail ve Lübnan arasındaki arabuluculuktan sorumlu ABD´li diplomat Frederic Hof, MEE´ye hem İsrail hem de Lübnan sınır çizgilerinin geçerli olduğunu söyledi. '10 yılı aşkın bir süre önce ABD Dışişleri Bakanlığı´ndaki ekibim ve ben bu hesaplamaların nasıl yapıldığına çok zaman harcadık. Her bir tarafın sistematik bir iş yaptığına ikna olduk. Referans için farklı kriterler kullandılar' dedi. Her iki çizginin de geçerli olduğu yönünde yorum yaptı.

“Line 29” 29. Hat

Lübnan ordusu tarafından yürütülen ve Birleşik Krallık Hidrografi Ofisi tarafından onaylanan çalışmalara göre, Lübnan 1.430 kilometrekarelik bir alan daha talep edebilir. Yeni sınırlama, Hat 29, Karish alanına girecekti.[3] Lübnan, 2011 yılında Birleşmiş Milletler´e yayınlanan ve ülkenin güney deniz sınırı olarak Hat 23´ün koordinatlarını gösteren resmi bir belge olan 6433 Sayılı Kararnameyi henüz değiştirmedi.

[4]

Middle East Eye´a verdiği demeçte, Lübnan Temsilciler Meclisi Başkanı Nabih Berri Haziran 2020´dedolaylı görüşmeleri duyurduğunda, Lübnanlı müzakerecilerin Lübnan Cumhurbaşkanı´nı Lübnan Ordusu´nun ülkenin güney sınırı için Hat 29´un kabul edilmesini öneren çalışması hakkında bilgilendirmiş olmalarına rağmen, Lübnanlı yetkililerin değiştirilmemiş kararnameyi kullanarak müzakerelere devam etmeye karar verdiğini söyledi. Lübnan Petrol ve Gaz Girişimi´nin (LOGI) danışma kurulu üyesi Diana Kaissy 'Bu durumla ilgili gerçekten üzücü olan şey, 23. Hattı bildiren kararnameyi hala kullanıyoruz. Biz Lübnanlılar, suçluyuz çünkü 29. Hattı kabul etmedik.' Deniz sınırlarımızın ne olduğu konusunda anlaşamadık.” Dedi.

Enerji araştırmacısı Marc Ayoub, Lübnan Başbakanı Hassan Diab liderliğindeki hükümetin 2020 yazında kararnameyi değiştireceğini söyledi. Ancak, o yıl 4 Ağustos´ta Beyrut limanındaki patlamanın ardından Diab istifa ettiğinde, Cumhurbaşkanı M. Aoun geçici hükümet tarafından getirilen kararnameyi imzalamayı reddetti.

Cumhurbaşkanı Aoun başlangıçta Hat 29´un önerisini destekledi. Ancak Eylül 2021´de Mikati hükümetinin kurulmasından sonra fikrini değiştirdi ve yerel Al-Akhbar gazetesine verdiği röportajda Lübnan´ın güney deniz sınırının Hat 23 olduğunu” söyledi.

ABD Enerji Güvenliği Kıdemli Danışmanı Amos Hochstein Şubat 2022´de Beyrut´a yaptığı ziyaret ve Lübnan müzakerelerinin 29. Hat yerine 23. Hattan başlamasını öneren önerisi, Lübnanlı yetkilileri Washington´un diğer müzakerelerdeki desteğini kaybetme korkusuyla kararnameyi değiştirmekten kaçınmasına yol açmıştır. Ancak Lübnan hükümeti henüz hat 23 önerisine yanıtını kesinleştirmedi.[5]

Lübnan Petrol ve Gaz Girişimi´nin (LOGI) danışma kurulu üyesi Diana Kaissy “Lübnan İsrail ile olan deniz anlaşmazlığını çabucak çözerse, kendi münhasır bölgesinde gaz arama ve işletme faaliyetlerine başlarsa ve ticari rezervuarlar bulursa, hala bir boru hattı geliştirmek için zamanı var.” Dedi.

Enerji Araştırmacısı Marc Ayoub, İsrail ile müzakerelere geri dönmenin tek yolunun kararnameyi değiştirmek olduğunu düşünüyor.  'Bu bizim sularımız. Zayıfken müzakerelere geri dönemeyiz. Hat 23´ü müzakerelere getirmek, Karish sahasının bir kısmını İsraillilere bırakmak, Qana gaz sahasını İsrail ile paylaşmak ve 8 ve 9 bloklarının Lübnan´a ait alanlarını azaltmak anlamına gelir.'

Hizbullah lideri Nasrallah, Haziran 2022´de İsrail´in Lübnan deniz sınırındaki tartışmalı 'Kariş' sahasında yürütülen sondajı durdurulması çağrısında bulundu. Nasrallah, İsrail adına çalışma yürüten Londra´da işlem gören Yunan firması Energean´ın bölgedeki saldırganlığın ortağı olduğunu ve bölgeyi terk etmesini söyledi.

2 Temmuz 2022´de İsrail Ordusu´ndan yapılan açıklamada, 'İsrail´in münhasır ekonomik bölgesi hava sahasına yaklaşan üç düşman insansız hava aracı önlendi' denildi. AFP´nin bildirdiğine göre, bir insansız hava aracı bir İsrail savaş uçağı ile diğer iki insansız hava aracı ise bir savaş gemisi tarafından durduruldu.

Hizbullah, açık deniz bölgesine insansız hava araçları fırlattığını söyledi. Grup yaptığı açıklamada, '2 Temmuz 2022 Cumartesi öğleden sonra, tartışmalı Karish sahasına keşif misyonları için üç silahsız insansız hava aracı fırlatıldı.' dedi. Grup ayrıca görevin tamamlandığını da sözlerine ekledi. Ancak, İsrail ordusunun müdahalesinden bahsetmedi. Geçen ay Lübnan, kiraladığı bir geminin Karish sahasına girmesinden sonra İsrail´i de kınadı.

Lübnan Dışişleri Bakanı Abdallah Bou Habib, bir yıllık aradan sonra 2022 Haziran ayında ABD´nin arabuluculuk çabalarıyla yeniden başlayan Lübnan ve İsrail arasındaki müzakereler hakkında “ABD ve BM yetkililerinden elde edilen bilgilerin görüşmelerde ilerleme kaydedildiğini söyledi, ancak daha fazla ayrıntı vermedi. Üst düzey Lübnanlı diplomat, iki ülkenin 2022 Eylül ayında bir deniz sınırı anlaşmasına varabileceğini söyledi.[6]

ABD Arabulucusu “ABD´nin arabuluculuğunda sürdürülen İsrail-Lübnan deniz sınırı müzakereleri sona doğru yaklaşıyor.”dedi. Hizbullah Lideri Nasrullah yaptığı açıklamada “ İsrail ile gaz yüzünden savaşmaktan çekindiğini” söyledi.[7]