Macaristan`da yeni Osmanlı yerleşim merkezi keşfedildi

Fransız devlet adamı Kardinal Richeliu, 447 yıl önce Macar kalesi Zigetvar etrafındaki savaşı `medeniyeti kurtaran savaş` diye tanımlamıştı.

BBC

Bir süredir Kanuni Sultan Süleyman’ın Macaristan’ın Zigetvar kalesi kuşatmasında hayatını kaybetmesinin ardından iç organlarının gömüldüğü mezarı arayan arkeologlar meçhul bir Osmanlı yerleşim merkezinin kalıntılarını ortaya çıkardı.

Araştırma grubunun elde ettiği sonuçların tanıtıldığı basın toplantısında, Zigetvar Belediye Başkanı János Kolovics bulunan yerleşim merkezinin olağanüstü önemde olduğunu ve hemen kazılara başlanacağını duyurdu.

Zigetvar yakınlarındaki ve tarihi belgelerde “Türbek” adı verilen bölgede ortaya çıkarılan tarihi kalıntılar, burada çevresi savunmaya yönelik duvar ve çukurlarla korunan bir yerleşim biriminin bulunduğuna işaret ediyor. Tahminlere göre bu Osmanlı yerleşim merkezi 1570’li yıllarda kuruldu ve 1690’lı yıllarda da yok oldu.

Türkiye`nin desteği
Araştırmacılar Osmanlılar tarafından kurulan ve daha sonra yok olan bu yerleşim birimin kesin bir şekilde, daha sonra türbe olan Kanuninin mezarıyla ilintili olduğunu vurguluyor.

Çünkü Osmanlılar, Macaristan’da bulundukları 150 yıllık zaman dilimi içinde tek bir şehir kurmadılar, var olanlara yerleşmeyi tercih ettiler. Araştırmacılara göre merkezi türbe olan yerleşim birimi daha sonra cami tekke ve bazı binaların inşa edilmesiyle ortaya çıktı.

Zigetvar Belediye Başkanı bundan sonraki çalışmaların koordinasyonu için Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) ile hemen iletişime geçtiklerini de söyledi.

Türkiye Zigetvar’daki arama faaliyetlerinin finansmanına şimdiye dek de katkıda bulunuyordu.

TİKA ve Zigetvar Belediyesi arasında yapılan anlaşma uyarınca Türkiye, tyürbenin aranması faaliyetlerine 50 bin, şehirde Türk Evi adı verilen ve Osmanlı döneminden kalan binanın restorasyonu için 70 bin, Süleyman Sultan Camii`nin restorasyonu için de 2 milyon Euro yardımda bulunmuştu.

Kanuni Sultan Süleyman`ın kalbini aramak

Bir grup Macar araştırmacı, Osmanlı İmparatorluğu`nun en meşhur padişahlarından Kanuni Sultan Süleyman`ın kalbinin nerede olduğuna dair bir çalışma başlattı. Peki Sultan Süleyman`ın kalbi, neden bu kadar önemli bir tarihi bilmece haline geldi?

Fransız devlet adamı Kardinal Richeliu, 447 yıl önce Macar kalesi Zigetvar etrafındaki savaşı `medeniyeti kurtaran savaş` diye tanımlamıştı.

Osmanlı Ordusu, Eylül 1566`da nihayet kaleyi ele geçirdi. Ama Sultan Süleyman`ın kendisi de dahil, o kadar büyük kayıplar verdiler ki, Viyana`yı 120 yıl bir daha böyle tehdit edemediler.

Şimdi de araştırmacılar, Sultan Süleyman`ın kalbini bulmak için toprağı ve arşivleri eşeliyor.

Pecs Üniversitesi`nden Coğrafya Profesörü Norbert Pap ile restorasyondan geçirilmiş surların etrafında gezinirken, 'Macarlar Zigetvar kalesinde yürüdüklerinde bir Macar kalesinde olduklarını düşünüyorlar, ama tabi bu doğru değil` diyor.

Gülümsüyor ve `Bu aslında bir Türk kalesi. Macar kalesi 1566 kuşatmasında yok edildi` diye ekliyor.

Zselic bölgesinin etrafı saran tepeleri gibi, bu kuşatma ve ardından yaşananların tarihine dair anlatımlar, bir diğerini gizliyor gibi görünüyor. Olayların her bir versiyonu, diğerinin yerine geçiyor.

Yüzeysel bakıldığında, efsaneyi anlamak ve takip etmek kolay.

Muhteşem Süleyman sayıları 100 bini bulan en iyi askerleriyle 1566 Ağustos`unun başlarında buraya geldi.

Kale Viyana yolu üzerindeydi. Viyana`yı fethedeceğinden emindi. Böylece Batı Avrupa`nın büyük kısımlarını imparatorluğuna katacak yolu açacaktı.

Güzel Edirne şehrinde, bugün dahi hala yapılan büyük savaş davullarının sesleriyle yer gök titriyordu.

Ama kalenin kumandanı Miklos Zrinyi ve sadece 2300 adamı, o kadar cesur bir mücadele ortaya koydu ki, Türkleri durdurdu.

Zrinyi, son saldırıda yanan kalede öldü.

Süleyman da çadırında öldü. Bazı kaynaklar zaferden duyduğu heyecan nedeniyle öldüğünü söylüyor. 72 yaşındaydı ve 40 yıldır Macarlarla savaşıyordu.

Naaşı İstanbul`a geri götürüldü, ama kalbi buraya, daha sonra Meryem Ana`ya adanmış bir Katolik kilisesine dönüşen türbeye gömüldü. En azından, kentin doğusunda bulunan Turbeki kilisesindeki kitabede böyle söylüyor.

Siyasi türbe

Ancak Prof Pap`a göre bu bir peri masalı. Kitabenin 1916`da siyasi nedenlerle kilisenin papazı tarafından konulduğunu anlatıyor.

O yıllarda Macaristan, ya da dönemin Avusturya Macaristan İmpatorluğu Birinci Dünya Savaşı`nda Osmanlı İmparatorluğu`yla müttefikti ve savaşın çamuru ve kanı arasında kaybolacak iki eski imparatorluğun ölümsüz dostluklarını doğrulayacak sembollere ihtiyacı vardı.

Şimdi Profesör Pap, yine siyasi nedenlerle Kanuni Sultan Süleyman`ın kalbinin gömüldüğü yeri bulmakla görevlendirildi. Macaristan Türkiye ilişkilerinde büyük bir gelişme yaşanıyor.

İki ülkenin başbakanı iyi anlaşıyor. Macaristan`ı ziyaret eden Türk turistlerin sayısı geçen yıl yüzde 45 arttı.

Ancak bir zamanlar onbinlerce kişinin bülbül sesleri eşliğinde çadırlarda uyuyup savaşa hazırlandığı bu sakin kasabadaki yatak kapasitesi sadece 500.

Kente bir ya da iki beş yıldızlı yeni otel yapılması ve kalenin yanı sıra, diğer Osmanlı eserlerinin yeniden restorasyondan geçirilmesi söz konusu.

Ama herşey, Süleyman`ın muhteşem kalbinin son istirahatgahının bulunmasına bağlı. Kalbin gömüldüğü yere dair bir kaç harita var.

1689 tarihli bir haritada kalbin gömüldüğü yer işaretlenmiş. Viyana`daki savaş arşivlerinde 1680`lerde kenti geri alan Habsburg hanedanına bağlı askerler için hazırlanmış başka haritalar da var.

Vatikan, Venedik, Budapeşte ve İstanbul`daki arşivlerde başka bilgiler de var. Profesör Pap ve ekibi bütün bu arşivlerde araştırmalar yaptı. Araştırmanın sonuçları 20 Eylül`de kamuoyuna açıklanacak.

Pröfesör Pap`ın beni götürmediği bir başka alanda da kazı için izin alındı.

Profesör, 'Burada mesele sadece Süleyman`ın kalbi değil. Son 400 yılın tarihinin her bir katmanının yeniden yazılması sözkonusu. Daha şimdiden çok şey bulduk' diyor.

Haritalar yanıltıcı

Ama haritalar yanıltıcı. Habsburglar 1689`da kaleyi ele geçirdiğinde, Sırp milisler geride kalan Müslümanları sürmüştü. Daha sonra, 18`inci yüzyılda buraya Alman Katolikler yerleştirildi.

Hatta, bölgenin coğrafi yapısı bile değişti. Prof Pap, Osmanlı döneminde bölgede mini bir buzul çağı yaşandığını belirtiyor.

Şimdiki küçük Almasi çayı, o zaman azgın bir suydu. Zigetvar`ın `Ziget`i Macarca `ada` anlamına geliyor. Bu adayla kastedilen su taşkınlarıyla nehrin etrafında oluşan adalar.

Hemen yakındaki, Türk-Macar dostluk parkı, Süleyman`ın ordusunun çadırlarını kurduğu alan.

Burada da bir Süleyman türbesi var. Profesör Pap, yeni konulmuş çiçeklerle süslü türbenin `tamamen sembolik` olduğunu anlatıyor. Bronz çağından kalma bir höyük de kuşaklar boyunca bölge halkı tarafından yanlış bir şekilde `Türk mezarı` diye adlandırıldı.

Belediye Başkanı Janos Kolovics, gururla ailesinin kökenlerini Bosna`daki Türk dönemine dayandırıyor. Dizüstü bilgisayarını açıp, kentteki caminin hemen yanına yapılması planlanan ziyaretçi merkezinin tasarımlarını gösteriyor.

Belediye Başkanı üzüntülü bir şekilde, `Bu bir Macar tasarımı, Türkler hiç sevmedi` diyor. (bbc)