ABD Başkanı Donald Trump´ın diğer ülkelere tehditler, yaptırımlar, ek vergiler ve diplomatik baskı sayesinde 'ABD´yi tekrar büyük ülke yapma' stratejisi çatlak verdi. ABD´nin küresel ticaret savaşındaki temel düşmanları Çin ve Avrupa Birliği´nin silah bırakma niyetinde olmaması yetmiyormuş gibi şimdi de Asya Pasifik bölgesindeki müttefikleri de anti Amerikan ekonomik koalisyona katılmaya başladı. Aralarından bazıları Çin´i ve bölgesel hırsları sevmeseler de Trump imkânsızı başardı: Pekin karşıtı ülkeler şimdi onunla aynı safa girmeye hazır. Mevcut Washington idaresi dost kaybediyor ve yeni düşmanlar kazanıyor ve bunun sonu iyi olamaz.
´16 ASYA ÜLKESİNİN TİCARET BAKANLARI TOPLANDI´
Bloomber, 1 Temmuz´da Japonya´nın başkenti Tokyo´da 16 Asya ülkesinin ticaret bakanlarının toplanarak, içinde ABD´nin olmadığı dünyanın en büyük ticari bloğunun oluşturulmasını görüştüğünü bildirdi. Yeni serbest ticaret alanının organizatörleri Çin, Hindistan ve Japonya. Bu durumun Washington´u tedirgin etmemesi mümkün değil. ABD, Çin´i durdurma anlamında Hindistan ve Japonya için büyük umutlar besliyor, Pekin´i 'yabancı ellerle boğmak' için Hindistan ile Çin ve Japonya ile Çin arasındaki geleneksel anlaşmazlıklar ve rekabetten yararlanmaya çalışıyordu.
Uygulamada ise ABD´nin Asya´daki müttefiklerinin, ki içinde Hindistan ve Japonya´nın dışında Güney Kore, Avustralya ve Yeni Zelanda da var, kitleler halinde dış politikada Amerikan yanlısı duruştan vazgeçerek daha pragmatik yaklaşım sergilemeye başlıyor.
´ABD´LİLER BÖYLE TEPKİ BEKLEMİYORDU´
Japonya Ticaret Bakanı Hiroşige Seko, yeni ticari bloğun neden kurulduğunu gazetecilere anlattı ve hatta Asya ülkelerinin kime karşı arkadaşlık yapacağını ortaya koydu: 'Anlaşmanın yıl sonunda imzalanmasına giden yol daha da açıldı. Korumacılıktan doğan tedirginliğin küresel biçimde arttığı dikkate alınırsa Asya bölgesinin serbest ticaret bayrağı altında yürümesi önemli'. Diplomatik Japoncadan Türkçeye çevirirsek bakan Seko şunu söylemek istedi: Amerikan korumacılığı öyle ciddi bir sorun haline geldi ki, Asya kavanozundaki örümcekler aralarındaki anlaşmazlıkları unutmaya hazır ve hep birlikte Sam Amca´nın elini ısırmak istiyor. Amerikalılar, Hindistan ve Japonya´ya karşı ek vergiler getirdiklerinde böyle tepki beklemiyordu.
Singapur Ticaret Bakanı farklı sözleri kullansa da benzer görüşü dile getirdi: 'Uluslararası ticaret sistemi karşısında tam şu anda ciddi sorunlar var. Bu sorunlar, bizim görüşme sürecinden önemli bir sonuç çıkarmamız için ek teşvik olarak çalışıyor'. Bilindiği kadarıyla uluslararası ticaret sistemi karşısında tek bir büyük sorun var ve adı Donald Trump. Bu sorun öyle ciddi görünüyor ki Washington´un eski ‘köleleri´ bile ABD düşmanlarıyla birleşmeyi tercih ediyor. Eski ‘köleler´ artık yeterince Washington´dan korkmuyor, hiçbir zaman karşılıksız olmayan askeri ve politik destek için ABD´ye 'teşekkür etmek' için ekonomik çıkarlarını kurban etmeye hazır değiller.
´TRUMP İDARESİ ´ORTAKLIK´ PROJESİNİ TOPRAĞA GÖMDÜ´
Başlarda, ‘Trans Pasifik Ortaklık´ olarak düşünülen Asya ticaret bloğunun oluşturulmasının sonuçlarını abartmak mümkün değil. Trump idaresi ‘ortaklık´ projesini toprağa gömdü: kasıtlı olarak Çin ihraç edildi, amaç bu ülkeyi kıta içinde izole etmek, ticaret politikaları Washington tarafından belirlenen ülkelerle çevrelemekti. Trump idaresi, ABD´nin bu anlaşmadan kazanacağı bonusların önemli boyutta olmadığına ve her bir ülkeye ayrı ayrı baskı yapılırsa Asya´dan daha fazla taviz koparabileceğine karar verdi. Ancak aldıkları sonuç tam tersi çıktı: Çin´in izolasyonu suya düştü. Şimdi bu ülke, Hindistan ve Japonya ile birlikte şu ana kadar görülmemiş boyut ve güçteki ticaret bloğunun oluşturulması üzerinde çalışıyor. Bu bloğun sınırları için dünya ekonomisinin yaklaşık üçte biri ve dünya nüfusunun yaklaşık yarısı yer alacak.
Böyle bir birliğin kurulması, ABD´nin ekonomik baskı politikasının öngörülemeyen ve çok ciddi zorluklarla karşı karşıya kalmasına yol açacak. Misal, bu birliğin üyesi olan bir ülkeye karşı ek vergiler neredeyse etkisiz hale gelecek, zira ürünler, bloğun diğer ülkeleri üzerinden ihraç edilebilecek. Yani örneğin Çin´e getirilen vergiler hiçbir işe yaramayacak ya da bu vergilerin yeni bloğun Japonya, Hindistan ve Avustralya dahil tüm 16 üyesine karşı uygulanması gerekecek. Bu belki Trump idaresi için engel değil ama yanıt tedbirler gelince ciddi sorunlar yaşanacak. Yanıt çok acı verici olacak zira derhal dünyanın üçte birini Amerikan ihracatçılarına kapatacak. Yeni ticari birliğin her bir üyesi ayrı ayrı, Washington´un ek vergi maskesi altında gizlemeye çalıştığı ekonomik yaptırımlar karşısında savunmasız ama eğer bu ülkeler birleşirse Amerikan şirketlerine büyük zarar verebilecek büyük bir güç ortaya çıkıyor. Bu da küresel ticaret savaşında zafer kazanma olasılığını radikal biçimde değiştiriyor.
´TRUMP, DİĞER ÜLKELERE BASKIYI ABARTTIĞININ FARKINA VARMIŞ OLABİLİR´
Donald Trump idaresi diğer ülkelere baskıda abarttığının farkına varmış olabilir. ABD Dışişleri Bakanlığı´nın İran petrolü alımının ‘sıfıra indirgenmesi´ talebi Hindistan ve Japonya için ‘son damla´ olabilir. Zira kendi enerji ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz olan bu ülkeler İran petrolüne büyük ihtiyaç duyuyor. Wall Street Journal, ABD yönetiminin taleplerinden vazgeçmeye ve bazı ülkeler için ‘geçici olarak yaptırımlardan muaf tutmayı´ gözden geçirmeye hazır olduğunu bildirdi.
Ama muhtemelen bu çok renksiz ve geç kalınmış bir uzlaşma jesti. ABD amacına ulaşamadı ve eski dostlar şimdi onu 'yiyip bitirmeye' hazır.
