Türk Rüyası Gerçekleşmeye Daha Yakın

Boris Kalnoky

Avrupa, Rusya ve ABD Ankara’ya Kur Yapıyor Lakin Ankara’nın Kendi Planları Var.

Ahmet Davutoğlu, Dışişleri Bakanı olduğu dönemde hükûmetlerin birçok şey hakkında karar verebileceğini ancak sadece coğrafi konumları hakkında karar veremeyeceklerini ifade etmişti. Bunu söylerken Türkiye’nin jeopolitik konumundan dolayı hem Orta Doğu’da hem de Batı’da veya en azından Güneydoğu Avrupa’da “merkez ülke” olmasının gerektiğini kastediyordu. Bir başka deyişle Türkiye istese de istemese de sürekli süper güç olmalı. 1920’li yılardan beri Türkiye bu hedef için bir çaba göstermemişti bunun yerine Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra yaralarını sarmaya çalıştı ve yeni “modern” bir ulus devlet olarak iç yapısını sağlamlaştırmayı denedi. 19. ve 20. yüzyılın başlarındaki en büyük korku, ülkenin Türk kökenli olmayan diğer etnik grupların ayrılıkçı hareketleriyle tekrar bölünmesiydi. Bu korku, bugün kısmen de olsa etkilerini hâlâ gösteriyor ve Türkiye’nin Kürt politikasını şekillendiriyor.

Görünen o ki Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, liderliğindeki AKP’nin iktidara gelmesiyle zamanında Osmanlı İmparatorluğu gibi tek süper güç olma arayışına girdi. Bu kendini hükûmetin resmî açıklamalarında da gösteriyor: “Türkiye’yi eleştirenler, Türkiye’nin ‘yeni gücünden’ korkuyor.” Bu güç, son yıllarda bir hayaldi ancak bugün Türkiye’nin değeri artmış görünüyor. Davutoğlu’nun da söylediği gibi bu, Türkiye’nin jeopolitik konumuyla bağlantılı. Hem Orta Doğu’daki hem de Rusya ile Batı arasındaki ihtilaflar, Türkiye’nin önemini ciddi bir şekilde artırdı.

Birçok uluslararası düzeydeki temsilci, Ankara’yı ardı ardına ziyaret ediyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin daha kısa bir süre önce oradaydı ve Türkiye’yi AB’ye vurmak için sopa olarak kullandı ayrıca Rus doğal gazının Güney Akım boru hattı yerine Türkiye üzerinden taşınmasına karar verdi. Güney Akım projesi, Güneydoğu Avrupa’yı Rus doğal gazına bağımlı kılacağı için AB ve ABD’nin ileriye dönük çekinceleri vardı. Artık hangi Avrupalı doğal gaz almak istiyorsa Türkiye ile pazarlık etmeli. Erdoğan ve Putin, AB’ye tokat atmayı kararlaştırdı; AB, Rusya’ya yaptırımlar uyguluyor ancak Ankara ile Moskova ticaret hacimlerini üç katına çıkartma kararı alıyor.

Tabii ki Ankara, Rus ayısı karşısında büyük bir özgüven sergiliyor ancak izole edilmiş Rusya’nın Türkler ile yaptığı ticarete Türkiye’nin Rusya’ya ihtiyacı olduğundan çok daha fazla ihtiyacı var. Bu bağlamda Davutoğlu, anlaşma yapıldıktan sonra hiç zaman kaybetmeden baskı yapmaya başladı. Davutoğlu, Putin’in doğal gaz fiyatında yaptığı yüzde 6’lık indirimin “çok az” olduğunu açıkladı. Türkiye ve Rusya, Suriye konusunda zıt görüşte. Moskova, Suriye’deki diktatör Beşar Esad’ı desteklerken Türkiye tam aksine onu düşürmek istiyor. Putin’den hemen sonra AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, komşuluk politikası ve genişleme müzakerelerinden sorumlu AB komiseri Johannes Hahn ile insani yardım ve kriz yönetiminden sorumlu AB komiseri Hristos Stilyanidis Ankara’yı ziyaret etti. Daha öncesinde böyle büyük bir AB heyeti Türkiye’yi ziyaret etmemişti. Mogherini yapılan ziyaretle hızlı bir yakınlaşma mesajı vermek istediklerini belirtti. Görünen o ki Brüksel, Türkiye’nin değerli olduğunu anladı veya en azından Türkiye’ye istediğini vermezse onun ne kadar sorun çıkarabileceğini.

Komşuluk politikası ve genişleme müzakerelerinden sorumlu AB komiseri Johannes Hahn bu bağlamda önümüzdeki yılın ikinci yarısında üyelik müzakereleri için yeni bir dönemin başlatılabileceği umudunu taşıdığını ifade etti. Yine aynı Hahn, kısa bir süre önce kendinden daha emin şekilde şu ifadeleri kullanmıştı: “Rusya’ya uygulanan yaptırımlara katılmak üyelik adayı Sırbistan’ın görevidir.” Türkiye de on yılı aşkın bir süredir üyelik adayı ve yaptırımları uygulamayı kabul etmiyor bilakis Rusya ile ticaret hacmini artırıyor.

Öte yandan Türk hükûmeti, Avrupalılardan ne istediğini iyi biliyor. Madem ilk etapta göstermelik bir üyelik olacak ve bu, Ankara tarafından da istenmiyor öyleyse en azından bunu halka tam üyelikmiş gibi göstermek gerekiyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye’nin gelecekte AB’nin bütün toplantılarına çağırılması ve çekilen “aile fotoğraflarında” görevli Türk yetkilinin de yer alması gerektiğinin altını çizdi.

Bu böylece devam ediyor. ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, Ankara’daydı ve İngiltere Başbakanı David Cameron daha salı günü Türkiye’deydi. Mogherini gibi herkes için en önemli konu İslam Devleti (İD) ile mücadeleydi. Erdoğan, hepsine güçlü bir şekilde “Bizim taleplerimizi yerine getirin, bizde size yardım edelim.” dedi. Erdoğan’ın istediği şey Suriye’de Esad’ın devrilmesi.

ABD de Türkiye’ye Güneydoğu Avrupa’daki diğer küçük ülkelere davrandığından daha farklı davranıyor. Süper güçlerin Erdoğan’dan ne istediği belli ancak Rusya hariç diğerleri şu ana kadar fazla bir şey alamıyor, o da Türkiye’ye ekonomik açıdan faydalı olduğu kadar.

Peki, ama Türkiye ne istiyor? Yine muhteşem bir güç olmak istiyor. Orta Doğu’nun bölünmesi muhtemelen işine geliyor. Erdoğan’ın, kısa bir süre önce İslam İşbirliği Teşkilatı bünyesinde bir konferansta yaptığı konuşmada kullandığı kısa bir cümle dünya basınında yer aldı. Erdoğan, Batı’nın Müslümanları sevmediğini, bir dost gibi güldüklerini ancak Müslümanların ve onların çocuklarının ölümünü sevdiklerini söyledi. Konuşmasının diğer kısmı daha önemliydi ancak aktarılmadı. Konuşmalarında yıllardır bu konuyu vurgulayan Erdoğan, Müslümanlara neredeyse bir devrimci gibi seslenirken Batı’nın, ülkelerinde Müslüman çocukların katledilmesine izin vermemesi gerektiğinin altını çiziyor. Erdoğan, “Buna ne kadar göz yumacağız?” diye konuştu ve Müslümanları birlik olmaya çağırdı. Bunun Suriye ve Irak’taki savaşı bitirmeye yeteceğini söyleyen Erdoğan, Filistin`in yalnızlığının giderilebileceğinin altını çizdi. Erdoğan, bu ifadesiyle İsrail’e boyun eğdirilmesi gerektiğine işaret etti.

Bölünmüş Orta Doğu’daki Müslümanları birleştirebilecek ve yönetebilecek tek bir güç var, o da Türkiye. En azından Erdoğan bunun böyle olduğuna inanıyor. Onun planı giderek parçalanan bölgede oluşan boşluğu doldurmak.(Almanya, Die Welt - 10 Aralık 2014)