Türkiye’nin Yumuşak Gücü

Farish Noor

Asya ülkeleri Güneydoğu Asya sularındaki Rohingya göçmenleri sorununa bir çözüm bulmaya çalışırken çabalara Asyalı olmayan bir ülke müdahil oldu: Türkiye.

Endonezya`nin Jakarta şehrinde başkan yardımcılığının görev yaptığı Uluslararası Göç Örgütü ile birlikte hareket eden Başbakan Ahmet Davutoğlu 19 Mayıs günü, denizde kaybolduğu düşünülen Rohingyalıları kurtarmak amacıyla bir Türk savaş gemisinin bölgeye doğru yola çıktığını söyledi.

Türkiye’nin Rohingyalılar meselesine dahil olmasının zamanlaması ve şekli manidar. Türkiye’nin katkısının denizde mahsur kalan Rohingyalıları kurtarmayı hedefleyen bir gemi olması da not edilmeli.

Türkiye bu zamana kadar Rohingyalıları göçe zorlayan Myanmar’daki iç siyasi kriz konusuna değinmedi ve Rohingya krizi konusunda iki tarafı da suçlayıcı bir açıklamada bulunmadı. Türkiye Myanmar’daki siyasi sorun yerine denizde mahsur kalan Rohingyalılara odaklandı.

Türkiye on yılı aşkın bir süredir yurtdışında yardım projeleri yürütüyor. Kimileri büyük ölçekli olan bu projeler başından sonuna başarıyla yürütülerek yardım sağlanan ülkelerin saygısının kazanılmasını sağladı. Bu yeni intiyatif Türkiye’nin Güneydoğu Asya’daki ilk yardım girişimi değil; Türkiye 2004 yılında Hint Okyanusu’nda yaşanan tsunaminin ardından Kuzey Sumatra’nın Aceh bölgesindeki yardım faaliyetlerinde de önemli bir rol oynamıştı.

2004 yılında Türkiye’nin Aceh’ye olan yardımları gündeme taşınmış, Acehliler tarafından da memnuniyetle karşılanmıştı.

O dönemde kendileriyle yaptığım röportajlarda Acehliler zor anlarında bir Müslüman ülkenin yardımlarına gelmesine mutlu olduklarını belirtmiş, pek çok Açehli ise geçmişte Aceh Krallığı ve Osmanlı İmparatorluğu arasında kurulan bağları anmıştı.

Türk yardım faaliyetleri yalnızca lojistik ve yardım malzemeleri açısından başarılı olmakla kalmamış, Acehlilerin muhtemelen Türklerin işgalci güçlere karşı Açehlilere yardımı sebebiyle Osmanlı mirası hakkındaki olumlu kanaatlerini de hatırlamalarını da sağlamıştı.

Bir diğer ilgin gözlemim de Endonezya makamları tarafından yasaklanan Özgür Aceh Hareketi’nin (GAM) bayrağına büyük benzerlik taşıyan Türk bayrağının son derece popüler hale gelmiş olmasıydı. Pek çok Acehli Türk bayrağını evlerine gururla asmıştı.

2005 yılında ise büyük bir depremin ardından Keşmir’deki Türk yardım operasyonunda bulunmuştum. Yardım operasyonu başarıyla yürütülüyordu: Türkler yalnızca ilaç ve yardım malzemesi değil Türk üreticiler tarafından bağışlanan yepyeni kıyafetler de getirmişlerdi.

Türkiye o dönemde pek çok Batılı ülkenin düşük maliyetler ve yüksek kalite standartları sebebiyle Türkiye’ye taşınmış olması sebebiyle moda kıyafetler ve aksesuarda üretiminde önemli bir ülkeydi.

Aceh’te olduğu gibi karşılaştığım Keşmirliler de Türkleri ve –Çin delegasyonunu- herkesten çok övdüler. Türkler ilaç ve (diğer ülkeler ikinci el kıyafet verirken) yepyeni kıyafetler dağıtıyorlardı, ve Müslümanlardı.

Türkler ve Keşmirliler –ve Acehliler- arasındaki kültürel ve siyasi yakınlık Batılı kurumların sahip olmadığı önemli bir bağlanma faktörü tesis etti.

Türkiye’nin Güneydoğu Asya sularında mahsur kalan Müslüman Rohingyalılara yardım etme kararı ülkenin özellikle Müslüman ülkelere ilaç yardımı ve insani yardım ile saygı, tanınırlık ve takdir gibi sofistike yumuşak güçlerin başarılı olduğunu gösteren yumuşak gücünün devrede olması olarak görülmeli.

Türkiye’nin on yılı aşkındır barışçıl yumuşak güç siyaseti güttüğü bir ortamda ülkenin Rohingya krizinde rol oynamak istemesi sürpriz değil. Yardımın maddi- ekonomik maliyetleri kısmen düşükken, Türkiye’ye getirileri –uluslararası prestij, onur ve sevgi bağlamında- büyük olmuştur.

Bu noktada Türkiye’nin Rohingyalılara muamelesi konusunda Myanmar’ı eleştirmediği, dolayısıyla ülkenin iç sorunlarına karışmadığı da göz önüne alınmalıdır.

Bu sayede Türkiye Myanmar hükümeitni karşısına almayarak kendisini bölgeye müdahil olmak değil yardım ve kurtarma faaliyetleri için gelmiş zararsız bir ülke olarak konuşlandırmıştır. Bu siyasi açıdan başarılı konum ülkenin Asya’daki imajına da herhangi siyasi hiçbir zarar vermedi.

Türkiye’nin müdahalesinin, belki de beklenmedik, bir sonucu da Rohingya meselesini gündeme taşıyarak belki de Asean içindeki ve dışındaki kimi ülkeleri de Rohingya sorununun çözümünde daha uzun vadeli bir rol oynamaya zorlamış olmasıdır.

Bu sebeple, düşük risk stratejisi Türkiye’nin yararına olmuş ve bu süreç içinde düşman kazanmadan imajını güçlendirmiştir. (Malezya, New Straits Times – 27 Mayıs 2015)