AB Uzaya Ağırlığını Koyuyor

ASAM

Avrupa Birliği tarafından “stratejik bir alan” olarak kabul edilen Uzay; çevre, ulaştırma, güvenlik, iletişim gibi birçok alanda AB’nin gereksinim duyduğu hizmetlerin sağlanabilmesi için başvurulan araçlar arasında yer alıyor. Dolayısıyla, günümüzde AB uzayla ilintili faaliyetlerini giderek çeşitlendirerek bu alandaki uluslararası rakipleri karşısında elini güçlendirmeye çalışıyor. Uzay, 2007-2013 yılları arasında geçerli olan ve Türkiye’nin de katıldığı Yedinci Çerçeve Programı kapsamında da fonlanan projelere konu oluyor ve bu şekilde Avrupa’daki ilgili tarafların uzay politikasının oluşturulması sürecinde gereksinim duydukları desteğin bir bölümü sağlanıyor.

Avrupa, son yıllarda, Fransız Guyanası’nda bir uzay limanı kurarak, ileri uzay programları geliştirerek, 2003 senesinde Mars Express gibi bağımsız keşif misyonları yürüterek uzay konusunda iddialı planlar ortaya koydu. Ancak, bu süreçte karnesinin çok da parlak olduğu ve eylemlerinin bütünsellik taşıdığı söylenemez. Birliğin uydu navigasyon sistemi olan Galileo’da bir dizi aksaklık yaşandı ve halihazırda yeterli finansman kaynağı bulamamaktan müzdarip. Doğal afetleri önlemek ve iklim değişikliğiyle mücadele etmek üzere çevrenin gözlemlenmesine dair GMES adlı bir diğer AB programı da mevcut. Üye ülkeler arasında uzay araştırmaları ve teknoloji alanındaki işbirliğini sağlamaktan ise Avrupa Uzay Ajansı ESA sorumlu tutuluyor.

Avrupa Birliği`nin karar alma mekanizmasına radikal değişiklikler getiren ve 1 Aralık 2009 tarihi itibariyle yürürlüğe giren Lizbon Antlaşması’nın 189.maddesi; Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerle birlikte uzay alanında yeni bir yetki tanıyor: Bilimsel ve teknik ilerlemeyi teşvik etmek ve endüstriyel rekabet gücünü artırmak amacıyla bir uzay politikası oluşturma, uzay programları tasarlama ve Üye Ülkelerin uzay faaliyetlerinin eşgüdümünü sağlama.

AB, bu amaç doğrultusunda Avrupa Uzay Ajansı ile ilişkilerini güçlendirme yönünde çabalarını artırıyor. Bu çabaların güncel bir yansıması ise, Avrupa Komisyonu tarafından 4 Nisan 2011 tarihinde, Avrupa Birliği Uzay Stratejisi’ne dair Tebliğ’inin açıklanması oldu. Lizbon Antlaşması’nın sağladığı yeni yasal temel üzerine geliştirilecek olan AB Entegre Uzay Politikası’nın ilk adımı olarak değerlendirilen Tebliğ, Avrupa Komisyonu İşletmeler ve Sanayiden Sorumlu Komiseri Antonio Tajani’nin Avrupa Uzay Ajansı’nın İtalya’da bulunan Yerküre Gözlem Merkezi’ne yapmış olduğu resmi ziyaret sırasında tanıtıldı.

Tajani’ye göre; “Uzay, Avrupa’nın bağımsızlığı, istihdam yapısı ve rekabet gücü açısından stratejik önem arz ediyor. Uzay faaliyetleri, kalifiye işgücü, inovasyon, yeni ticari fırsatlar ve güvenlik açısından önemli bir katma değer sağlıyor. İşte bu yüzden Avrupa’nın uzay politikasını yeniden güçlendirmeliyiz. Avrupa, hedeflerine erişmek için uzaya bağımsız bir erişim sağlamalı...”

Tebliğ, Avrupa’nın yeni uzay politikasının üç temel sac ayağını şu şekilde belirliyor: bağımsızlık, rekabet gücü ve Avrupalı yurttaşların gündelik yaşamlarının kalitesinin artırılması. Tebliğ, temel olarak Avrupa’nın uzay altyapısını yeniden güçlendirmeyi hedefliyor ve Avrupa’nın bu alandaki teknolojik bağımsızlığını artırmak üzere uzay araştırmalarına daha fazla destek verilmesi, uzay sektörü ile bağlantılı diğer endüstriyel sektörler arasındaki karşılıklı etkileşimin güçlendirilmesi ve Avrupa’nın rekabet gücünün temel yönlendiricisi olarak inovasyona ağırlık verilmesi çağrısında bulunuyor.

Söz konusu Tebliğ, Avrupa Birliği’nin bu alandaki politika önceliklerini yeniden şu şekilde vurguluyor:

· Avrupa navigasyon uydu programları olan Galileo ve EGNOS’un tamamlanması;

· Kara, okyanus, atmosfer, hava kalitesi ve iklim değişikliğinin gözlemlenmesi ile sınırların güvenliği gibi amaçlarla tasarlanmış olan ve 2014 yılı itibariyle tam operasyonel hale geçmesi beklenen GMES’in (Çevre ve Güvenlik için Küresel İzleme) AB ülkeleriyle birlikte uygulamaya geçirilmesi;

· Avrupa düzeyinde Uzay Durumuna dair Farkındalık (European Space Situation Awareness) isimli bir sistem kurmak suretiyle, uzayda kurulacak altyapıların solar radyasyon ve asteroitler gibi etkilerden korunması;

· Uzayın keşfi konusunda AB düzeyinde atılacak adımların belirlenmesi ve bu adımların desteklenmesi;

· Avrupa Uzay Ajansı ve Üye Devletlerle yakın işbirliği içinde geliştirilen Uzay Endüstrisi Politikası’nın sürdürülmesi;

· Uzay konusundaki araştırma-geliştirme çabalarının desteklenmesi; bu şekilde Avrupa’nın teknolojik bağımsızlığının artırılıp, bu konudaki inovasyonun, uzay-dışı sektör ve yurttaşların da yararına olmasının sağlanması (örnek: iletişim uyduları);

· Avrupa’nın Uluslararası Uzay İstasyonu’na katılımının artırılması;

· İnsanlı ve robot misyonlara yönelik fırlatma teknolojilerinde bağımsız bir rol üstlenilmesi;

· AB üye ülkeleriyle Avrupa Uzay Ajansı arasındaki ortaklıkların güçlendirilmesi.

Avrupa Komisyonu’nun, önümüzdeki dönemde ABD ve Rusya ile uzay alanında diyalogunu sürdürmesi ve Çin gibi uzaya yolculuk yapan diğer ülkelerle görüşmelere başlaması bekleniyor.

Arka Plan Bilgisi - Avrupa uzay endüstrisinin ekonomik değeri:

Avrupa uzay imalat endüstrisinin konsolide bilançosu 5,4 milyar Euro düzeyinde. Sektör, 31.000’in üzerinde kalifiye işgücünü barındırıyor.

Avrupa’daki 11 büyük uydu operatörü, 153 iletişim uydusu çalıştırıyor ve 6000 çalışanı temsil ediyor. Yıllık bilançosu ise, 6 milyar Euro.

Batılı ülkelerin GSYİH’larının %6 – 7’lik bir bölümünün (AB çapında 800 milyar Euro), uydu-bazlı radyo navigasyonuna bağlı olduğu tahmin ediliyor.

Uzay hizmetleri piyasası da, önemli bir büyüme sergiliyor. Küresel Navigasyon Uydu Sistemleri’ne ilişkin uygulama pazarlarının dünya çapında yıllık bilançosunun, 2020 yılına dek 240 milyar Euro’ya ulaşması bekleniyor.

OECD verilerine bakılacak olursa, Yerküre Gözlem konusundaki ticari veri piyasasının dünya çapında 2017 yılında yaklaşık 3 milyar dolarlık bir potansiyele erişeceği öngörülüyor. (ASAM)

Kaynaklar:

http://www.euractiv.com/en/innovation/brussels-mission-boost-eus-role-space-exploration-news-503674

http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/11/398&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en

http://ec.europa.eu/enterprise/policies/space/documents/esp_en.htm