Alex Barker-Daniel Dombey
Türkiye ve AB, durmuş üyelik müzakerelerine ve Türkiye topraklarından geçen yabancı savaşçılar konusunda çıkan gerilime rağmen, ilişkileri geliştirmek için 20 yıl önce başlayan Gümrük Birliğini güçlendirmeye hazırlanıyor.
Kıdemli yetkililer, Gümrük Birliğini, hizmetler, tarım ve kamu ihaleleri gibi alanları kapsayacak şekilde genişletmeyi kabul ettiler. Ankara uzun süredir, ticari anlaşmanın, yerini tam üyeliğe bırakması gerektiğini söyleyerek bu hamleye karşı çıkıyordu.
Bir Türk yetkili, “Artık bu konularda açık fikirliyiz. İki taraf da daha yaratıcı bir yaklaşım içinde.” açıklamasını yaptı.
Bu girişim, Brüksel’in ve Ankara’nınTürkiye ve AB arasındaki ilişkinin, ekonomik ve stratejik açıdan önemi dolayısıyla daha da kötüleşmesini istemediğini gösteriyor.
Bir AB yetkilisi, “Bu her derde deva bir ilaç değil. Gümrük Birliği görüşmeleri zorlu geçecek ancak önemli bir ilk adım.” dedi.
AB’nin eski Türkiye Büyükelçisi Marc Pierini, “Artık siyasi şartlar karşılanmadığından üyelik konusunda ilerleme kaydedemezsiniz. Dolayısıyla başka şeyler denersiniz; nispeten en tehlikesiz alan da Gümrük Birliği konusu.” şeklinde konuştu.
Ancak bir Türk yetkili, Gümrük Birliği konusunda iş birliğini artırmanın, üyelik müzakerelerini baypas etme girişimi olduğunu reddetti: “Bu, üyelik hedefimizden uzaklaştığımız anlamına gelmez. Tam tersine üyelik konusunda yardımcı olacak bir şeydir.”
Gümrük Birliği, 1995’te başladığında AB’nin üye olmayan bir ülkeyle en iddialı anlaşmalarından birini teşkil etmişti. Ancak bazı ticari alanlar üzerindeki engellerin kaldırılması, otomotiv ve tekstil gibi imalat sektörlerinde dış yatırımı teşvik etse de Gümrük Birliği, AB’nin daha güncel ticaret anlaşmalarına konu olan daha geniş çaplı ekonomik faaliyetleri kapsamıyordu.
Ankara ayrıca, AB ve ABD’nin transatlantik ticaret ve yatırım ortaklığı görüşmelerinde başarıya varması durumunda, Gümrük Birliği, ABD üretimi malları el altından Türkiye pazarına sokarken ABD’nin mütekabiliyet sağlamayacağından endişe ediyor. Gümrük Birliğinin genişlemesini isteyenlerse güncellenmiş bir AB-Türkiye anlaşmasının, Ankara’nın, transatlantik ticaret ve yatırım ortaklığına erişmesini kolaylaştıracağını iddia ediyorlar.
Ancak üyelik müzakereleri hâlâ zor ve sürüncemede olacak gibi görünüyor.
Resmî görüşmeler, muhtemelen 2016 yazından önce başlamayacak ve Avrupa Komisyonu, bir etki değerlendirmesi hazırlayacak. Bu değerlendirme de bu yılın sonundan önce hazır olmayacak gibi gözüküyor. Türkiye ile diplomatik ilişkisi olmayan Kıbrıs’ın muhtemel itirazları da göz önüne alınırsa AB üyesi ülkelerin, müzakereler için onay vermesi zor olabilir. (İngiltere, Financial Times - 23 Mart 2015)