Hasnain Kazim
Türk Hava Yolları, Lufthansanın Çekindiği Yeni Rakibi. Hiçbir Havayolu Şirketi Türk Hava Yolları Kadar Çok Varış Noktasına Uçmuyor. Türk Hava Yolları Genel Müdürü Temel Kotil ile Şirketin Gelişim Stratejisi Hakkında Konuştuk.
HASNAİN KAZIM: Bay Kotil, Türk Hava Yolları sürekli büyüyor. Bunu nasıl yapıyorsunuz?
TEMEL KOTİL: Bu aslında çok basit: Çok çalışıyoruz. Geçen 10 yıl yorucuydu fakat buna değdi. Bu, benim ve çalışma arkadaşlarım açısından önemli bir tecrübedir: Eğer bir meseleye yeterince uzun bir süre inanırsanız ve bunun için çok çalışırsanız bir gün mutlaka başarıya ulaşırsınız.
KAZIM: Türk Devleti maddi destek olarak size haksız bir rekabet sağlıyor. Lutfhansa ile birlikte Avrupanın diğer hava yolları şirketleri bunu iddia ediyor.
KOTİL: 2006 yılından beri resm? bir işletme değiliz. Devlet hâlen yüzde 49luk bir hisseye sahip fakat Türk Hava Yolları yüzde 100 özel bir işletme şeklinde yönetiliyor. Devletin karışarak bize yardım sağlaması başarımıza zarar verir ve girişimcilik ruhunu yok eder.
KAZIM: İstanbuldaki ana merkezinizde gece uçuş yasağı yok. Ayrıca vergi ve harçlar da düşük. Bu, devlet yardımından farklı bir şey midir?
KOTİL: Devlet uygun temel şartları sağlıyor. Şartlar, Türkiyeyi varış noktası olarak seçen tüm hava yolları için uygulanıyor. Ayrıca diğer ülkeler de akıllı bir politika izleme konusunda serbest. Örneğin Londradaki Heathrow Havalimanı transatlantik uçuşlarının merkez noktası olabilir.
KAZIM: Diğer rakiplere göre sizde maaşlar da daha az.
KOTİL: Bu, tam olarak doğru değil. Havacılık uluslararası bir iştir. Biz hızlı büyüyoruz ve personel arıyoruz. Bu nedenle uluslararası rekabette iş pazarına açılmamız gerekiyor. Pilotlarımız diğer büyük hava yollarının pilotlarından daha az maaş almıyor. Fakat yolcu sayısına göre değerlendirildiğinde maaşlarımız diğer şirketlere göre daha az. Bu aslında firmamızın verimini yansıtıyor.
KAZIM: Siz diğer hava yolu şirketlerinden daha fazla sayıda uluslararası varış noktasına uçuyorsunuz. Buna rağmen varış noktası sayınızı artırmayı düşünüyor musunuz?
KOTİL: Benim en sevdiğim proje Afrika projesidir. Afrika gelecek demektir. Afrika yeni Çin hâline gelecek. Afrika, Avrupanın cenneti olacak. Orada 1,2 milyar insan yaşıyor ve Çinden daha fazla hammadde bulunuyor. Çoğu insan henüz bunu idrak edemedi. Örneğin Angolanın başkenti Luandada dünyanın en güzel kahvesi yetişiyor. Somalinin başkenti Mogadişuda ise yıl boyu en güzel mangolar ve karpuzlar yetişiyor.
KAZIM: Afrika size neden ilginç geliyor?
KOTİL: Afrikada eskiden özellikle iki grup insan bulunuyordu. Bir tarafta çok küçük fakat aşırı zengin elit bir grup vardı. Diğer tarafta büyük ve fakir insan kitlesi vardı. Sadece az sayıda insan uçakla uçabildiğinden az sayıda hava yolu sefer yapılıyordu ve bilet fiyatları yüksekti. Biz ise daha sık sefer düzenleyerek bilet fiyatlarını düşürmemiz gerektiğini söyledik. Bu mantıklı çünkü Afrika toplumu değişiyor ve ekonomik açıdan sağlam olan orta sınıf gelişiyor.
KAZIM: Şimdi Mogadişuya da uçuyorsunuz.
KOTİL: Evet Mogadişuya günlük seferlerimiz var. Somaliye sefer düzenleyen uluslararası tek hava yoluyuz. Somalide bir Türk firması çok güzel bir havalimanı yaptı. Şimdi giderek daha fazla iş adamı Somaliye uçmaya başladı.
KAZIM: Türk Hava Yolları Afrikayı fethetmeye mi çalışıyor?
KOTİL: Para kazanmak istiyoruz. Tek konu bu. Somali bizim için çok kârlı bir ülke. Çin ve Suudi Arabistan da Afrikayı keşfetti. Çinliler orada çok sayıda inşaat yapıyor fakat sadece kendi aralarında iletişim kuruyorlar. Suudiler her türlü malı satın alıyorlar. Biz ise olay mahallinde bulunuyoruz ve yerlilerle iletişim kuruyoruz.
KAZIM: Türk hükûmetinin Afrikadaki etkisi ne kadar büyük?
KOTİL: Türk hükûmeti Afrikada da etkisini göstererek bizim iyi temel şartlara sahip olmamızı sağladı. Hükûmetimizin buradaki irtibatları, benim doğrudan Somali Cumhurbaşkanı ile temasa geçebilmemi sağlıyor. Somalide kendi güvenlik elemanlarımıza ihtiyacımızın olduğunu söylediğimde bu bir sorun yaratmadı. Bugünlerde özel bir Türk istihbarat şirketi Somalide Türk Hava Yollarına hizmet veriyor.
KAZIM: Bazı yolcular, Türkiyedeki iç hatlarınızda ve bazı uluslararası seferlerinizde alkol servisi yapmamanızı eleştiriyor. Onlara cevap olarak ne söylemek istersiniz?
KOTİL: Bizim tabularımız yok. Ancak yolcularımızın isteklerini dikkate almak zorundayız. Çoğu ülke alkole karşıdır. Örneğin Somali seferlerimizde alkol servisimiz yok ve elbette ki Suudi Arabistan seferlerimizde de alkol sunmuyoruz. Bu, bir saygı meselesidir.(Almanya, Der Spiegel-Internet, 19 Haziran 2015)