Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan´ın çok konuşulan Washington ziyaretinde önemli gündem maddelerinden biri de ilişkilerin ekonomik ve ticari boyutuydu. Türkiye ile Amerika arasında ilişkiler yıllar boyunca siyasi ve askeri alanlar üzerinden tanımlansa da ekonomide de son yıllarda ciddi çabalar sergilendi. Erdoğan, Washington´da Amerikalı önde gelen bazı şirketlerin yöneticileriyle de biraraya geldi ve yatırım imkanlarını konuştu. Toplantıyı Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Invest Turkey düzenledi ve biz de Invest Turkey´nin kıdemli danışmanı Mustafa İlbeyli ile Türk-Amerikan ekonomik ilişkilerinin geldiği aşamayı konuştuk.
İlbeyli´ye önce Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan´ın Washington ziyareti sırasında Amerikan şirketlerinin üst yöneticileriyle yaptığı toplantıyı sorduk:
“Yaklaşık 41 firmanın katılımıyla bir toplantı yaptık, Sayın Cumhurbaşkanımızla. Abraaj Group, Cargill, CDPQ, Coca Cola, Dow Chemical, EBRD, IFC, GE Aviation, Glaxo Smith Kline, Lockheed Martin, PepsiCo, Raytheon Intenational, Uber vardi. Ayni tarihlerde gerçeklesen EMPEA zirvesinden gelen bir çok ozel sermaye (PE) sirketi vardı. Güzel bir toplantı gerçekleştirdik. Bu toplantıları biz her sene yapmaya çalışıyoruz. Cumhurbaşkanımız Amerika´ya geldiği zaman, yatırım çevreleriyle biraraya getirmeye çalışıyoruz. Öncelikle zaten halihazırda Türkiye´de yatırımı olan firmaların yatırım gündemleri hakkında biraz konuştuk. Bu firmaların içerisinde yatırımları olan vardı, yatırım planları olanlar vardı. Planları olanların yatırımla ilgili düşünceleri veya yatırım ortamıyla ilgili düşünceleri hakkında Sayın Cumhurbaşkamımız yorumlarını dinledi. Kendisi de Türkiye´de yapılan reformlar, hem halihazırda yapılmış reformlar, yapılması planlanan reformlar hakkında bilgiler verdiler şirketlere. Güzel, samimi bir ortamda fikir alışverişi olmuş oldu. Sonrasında hem Cumhurbaşkanının ekibinden hem de şirketlerden aldığımız geri bildirimler bizim için çok sevindirici oldu açıkçası. Çok pozitif geçti toplantılar. Önümüzdeki dönemlerde neler yapılabileceği hakkında tekrar biraraya geleceğiz firmalarla tabii, her zaman takip etmeye çalışıyoruz onlarla.”
Yabancı yatırımcılar Türkiye´ye nasıl bakıyor?
Peki, Türkiye-Amerika ilişkilerinde özellikle önceki Başkan Barack Obama´nın son dönemlerinden itibaren yaşanan gerilimler, 15 Temmuz darbe girişiminin yarattığı çalkantı ve Batı kamuoyunda özellikle temel haklar konusunda Türkiye´ye yönelik olumsuz algı, yabancı yatırımcıları ne ölçüde etkiledi? İlbeyli bu konuda şunları söyledi:
“Şunu her zaman söylüyoruz; sadece Amerikalı yatırımcı için de değil bu, Türkiye´de halihazırda yatırımı olan, Türkiye´yi tanıyan insanlar bu politik gelir-geçer gündemlerde çok fazla takılmıyorlar. Bunların aslında gelip geçici olduğunu, Türkiye-Amerikan ticaret ilişkilerinin özellikle zedelenmeyeceğini çok iyi biliyorlar ve buna göre yatırımlarına devam ediyorlar ya da yatırımlarını artırmak üzere planlar yapıyorlar. Bunları hep konuşuyoruz firmalarla. Ama tabi Türkiye´yi bilmeyen, daha önce Türkiye´de yatırımı olmayan firmalar tabi ki gündemden etkileniyor. Maalesef burada Amerikan medyasındaki genel tutum da negatif yönde olduğu için negatif etkilenmemeleri sözkonusu değil. Ama bizim gibi kurumlarla görüştüklerinde ya da Türkiye´yi ziyaret ettiklerinde durumun aslında farklı olduğunu, iki ülkenin özellikle çalışan insanlar arasındaki algının hiç bir zaman değişmediğini, çok iyi ilişkiler takip edebileceğimizi her zaman görüyorlar.”
'Yatırımcı seyahatlerimizi iki üç katına çıkaracağız'
Başkan Donald Trump ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ortak basın toplantısında ticari ve ekonomik ilişkileri geliştirme yolundaki kararlılıklarını vurguladı. Peki, bu konuda ne gibi somut adımlar planlanıyor? İlbeyli, neler yapılacağının konuşulacağını ama bunlardan birinin yatırımcı seyahatlerinin artırılması olduğunu söyledi:
“Amerika ile ilgili yatırımcı seyahatlerimizi iki üç katına çıkartacağımızı biliyoruz. Çok daha fazla şehirleri, eyaletleri ziyaret edeceğiz, inşallah. Önemli olan burada algı problemi olduğu için ne kadar çok kişiye ulaşırsak --zaten mevcut yatırım ortamının bile çok çekici olduğunu bildiğimiz için -- sorun çıkmayacak kanaatindeyiz, yatırımcıların daha çok geleceği kanaatindeyiz.”
İlbeyli, iki ülkenin karşılıklı yatırımlarında 2015 ve 2016 yıllarında bir düşüş olsa da geleceğe iyimser bakıyor:
“Açıkçası maalesef 2015 ile 2016 arasında bir düşüş var. Ama sizler de biliyorsunuz, yani genelde zaten dünya üzerindeki FDI (doğrudan yabancı yatırım) dağılımında yaklaşık yüzde 25 civarında bir düşüş oldu, ülkemizde birazcık daha fazla oldu ama bizim gibi sıkıntıları, badireler atlatmış bir ülke için aslında yine az oldu diyebiliriz. O da dediğim gibi mevcut yatırımcılar olayın aslını görebildiği için bu tarz şeylerden yine daha az etkilenmiş oldu. Ama yeni yatırımcıyı tabii ki her zaman etkilemiş oldu, ama dediğim gibi bizler gidip anlatıp özellikle yapılan reformları gösterdiğimizde bir çoğu her zaman yeni yatırımlar düşündüklerini söylüyorlar. Cumhurbaşkanıyla yaptığımız toplantıda da mevcut yatırımcılar, yeni yatırımcılar bunu hep dile getirdiler. İnşallah, 2017´nin sonlarına doğru, şimdi bu referandum badiresi de atlatıldıktan sonra son çeyrekte iyi rakamlar göreceğiz diye düşünüyoruz.”
'Yatırımlar ve ticaretin 10 katına çıkmaması için hiç bir sebep yok'
İlbeyli, Amerikan iş çevrelerinin Türkiye ile Amerika arasında bir ticaret anlaşmasını desteklediklerini de belirtti:
“Cumhurbaşkanıyla yaptığımız toplantıda bu çatı kuruluşlar --US Chamber (Amerika Ticaret Odası) gibi -- hepsinin dile getirdiği şey şu oldu; ‘Türkiye ile Amerika arasında ne şekilde olursa olsun bir ticaret anlaşmasını desteklediklerini, bu, gündeme geldiği zaman kendilerinin elinden geleni yapacaklarını´ söylediler, bizim için önemli olan da bu. Yani hangi platformda olursa olsun, çünkü sizler de biliyorsunuzdur yani Türkiye ile Amerika arasındaki ticaret ve yatırım ilişkisine baktığınız zaman aslında olabilecek olanın çok çok altındayız orası kesin ama bu aynı zamanda bir vaat de olmuş oluyor, ileriye dönük bir hedef koyuyor bize. Yani önümüzdeki 5-10 yıl içinde özellikle bir ticaret anlaşması sözkonusu olursa mevcut yatırımların ve ticaretin 10 katına çıkmaması için hiç bir sebep yok.”
Türkiye, Amerika´da başkan değişiminden sonra ilişkilerin her boyutunda yeni bir sayfa açma amacında. Ekonomik ilişkilerin de bu çabanın önemli bir parçasını oluşturacağı kesin.