İRNA
Ankara’da bazı önde gelen basın mensuplarıyla bir araya gelen İran’ın Ankara Büyükelçisi Ali Rıza Bigdeli, bölgesel veya küresel düzeyde geçiş ve değişim sürecinde Türkiye ile İran arasındaki ilişkileri güçlendirme ihtiyacına ilişkin olarak medya çalışanlarının önemine vurgu yaptı.
Bigdeli, Büyükelçilik ikametgâhında, 30’dan fazla önde gelen Türk basın mensuplarıyla detaylı bir toplantı gerçekleştirdi.
Söz konusu toplantı, IRNA Ofisi ve Türkiye çapında 550 üyesi bulunan, ülkede önemli medya kuruluşlarından biri sayılan Ekonomi Muhabirleri Derneğinin (EMD) iş birliğiyle gerçekleştirildi.Toplantının ana konusunu başta doğal gaz, taşımacılık olmak üzere iki ülke arasındaki ilişkilerin gündemini ekonomik ve ticari ilişkiler oluşturdu.
Türkiye ile İran arasındaki ilişkilerin ikili, bölgesel, uluslararası ve İslam dünyası ilişkileri açısından çok önemli sayıldığına işaret eden Bigdeli, “Bizim ilişkilerimiz, hem İran ile Türkiye’nin hem de bölge ile uluslararası ilişkilerin ilerleme hâlinde olduğu bir dönemde önem taşımaktadır.” dedi.
Bigdeli şunları söyledi: “Türkiye ile İran arasındaki ekonomik ilişkilerin her iki ülkenin karşılıklı menfaatlerinin yanı sıra iki ülkenin stratejik bağlarının güçlendirilmesinde de önemli rolü var. Başka bir deyişle ekonomik ilişkiler, Türkiye ile İran arasındaki dostlukların garantörü olarak bulunuyor. Eğer şu anda bölgemizde ve uluslararası düzeyde meydana gelen değişimleri ekonomik alanlarda görmezsek faydalanmamız gerektiği büyük menfaatlerden mahrum kalacağız. Biz yukarıda sayılan bazı avantajlara sahibiz. Tabii ki ilişkilerimizde ekonomik iş birliğini de göz önünde bulundurmalı, bütün çabamızı ilişkilerimizin güçlenmesi ve karşılıklı verim doğrultusunda göstermeliyiz. Eğer Türkiye ve İran’ın dış politikasını dikkate alırsak her iki dış politikanın da dikkate değer ekonomik yaklaşımı barındırdığını görebiliriz.”
Türk kamusunu aydınlatmak için Bigdeli, “İran hükûmeti kendi sürücülerine yakıtı çok düşük fiyatla neredeyse bedava olarak sunuyor. Buna karşılık İran topraklarına giren yabancı kamyonlar, istedikleri takdirde her bir litresi yaklaşık 10 cent olan bu ucuz yakıtı kullanabilmeleri için sınırda İran hükûmetine fiyat farkını ödemeleri gerekir. Ödeneceği bu fiyat farkı İran’da her bir litre için yaklaşık 80 centtir. Bu yüzden sınırda sürücülerden alınan bu parayla, İran’da yabancı sürücülere verilen her bir litre yakıt 90 cente ulaşıyor. Yabancı sürücülerin İran’da ödediği bu fiyata rağmen yakıt, pek çok bölge ülkesine nazaran daha ucuzdur. İran’a giren hemen hemen bütün kamyonlar, bu yakıtı kullanıyorlardı ve bu konuda bir sorunları da yoktu. Ancak Türk dostlarımız, merkezî Asya’dan dönüş yolunda Türkmenistan’da ucuz yakıt kullanmak istediklerini ve bu yüzden söz konusu fiyat farkını ödemek istemediklerini açıkladı.” şeklinde konuştu.
Türkiye ve İran Arasındaki İlişkilerin Gündemi
Türkiye ile İran arasındaki ilişkilerin gündemi konusunda Bigdeli, “Türkiye-İran ekonomik iş birliğini geliştirmekle ilgili Türk hükûmeti ile farklı programlar konusunda anlaştık ve pek çok yapıyı da oluşturduk. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin bu yılın haziran ayında Türkiye’ye yaptığı ziyaretinde, İran’ın diğer ülkelerle ilişkilerinde meydana gelen gelişmelerin dışında Türkiye ile İran arasındaki ekonomik ilişkilerin iş birliğin gelişmesine çok önem verdiğini vurguladı.” ifadelerinde bulundu.
Bigdeli şunları söyledi: “Türkiye ve İran’ın en önemli ekonomik kalkınma programlarının arasında her şeyden önce tercihli ticaret anlaşmasının hayata geçmesi yer alıyor. Bu anlaşma, önümüzdeki yılın başından itibaren hayata geçecektir. Ayrıca petrol ve doğal gaz konusunda müzakerelerin güçlenmesi de gündemimizde. Bankacılıkta takas işlemlerinde iş birliğinin güçlendirilmesini ve millî para kullanılmasını istiyoruz. 2015 yılı için birden fazla ticari fuar düzenlemeyi düşünüyoruz. İki ülke kapasitesinin tanınmasına yönelik faaliyetler ve ticari engellerle sorunların kaldırılmasını planladık. Çok önem arz eden özellikle sınır kentlerin iş birliğini düşünüyoruz. İki ülke arasında ekonomik iş birliği altyapısının geliştirilmesi ise zaten devam ediyor.”
İran’ın Türkiye’ye İhraç Ettiği Doğal Gaz Fiyatı
İki ülkenin doğal gaz fiyatı konusunda ihtilafı ve Türkiye’nin uluslararası tahkime başvurmasıyla ilgili olarak Bigdeli, “Doğal gaz konusu Türkiye ve İran arasındaki ilişkilerde dikkate değer bir yeri var. Gaz ihracatı Türkiye ve İran’ın gelecekteki ilişkilerinde de önemli rolü oynayacak. Büyük gaz rezervlerine sahip olan İran, Türkiye ile doğal olarak komşudur ayrıca gaz iş birliği konusunda da tecrübeliyiz. İran-Türkiye arasında gaz ihracatı 1996 yılında imzalanan bir anlaşmayla gerçekleşiyor. Gaz anlaşmaları teknik olarak dünyanın en karmaşık anlaşmaları sayılıyor. Petrol satıldığında malın günlük fiyatıyla ilgili yere teslim ediliyor ama gaz konusunda çok pahalı boru hattı döşenmeli ve anlaşmanın devam ettiği sürece devamlı olarak kullanılması gerekir. Anlaşma çok karmaşık ve uzmanlarca yapılıyor. Anlaşmalarda gaz fiyatının gözden geçirilmesiyle ilgili bazı maddeler öngörülüyor, bu da ihraç ve ithal eden ülkenin hakkıdır. Doğal olarak bu ülkeler anlaşma hükümleri gereğince kendi lehine fiyat düzenlemeye girişecekler.” ifadelerini kullandı.
Bigdeli sözlerinin devamında şunları söyledi: “Bu yüzden eğer İran, en pahalı gazı Türkiye’ye satıyorsa Türkiye de İran ile müzakere ve uluslararası tahkime başvurma yollarına sahip. Bu, görüş ayrımı anlamına gelmiyor, anlaşmanın hükümlerinin hayata geçirilmesi anlamına gelir. Türk hükûmeti, fiyatın indirilmesi için uluslararası tahkime başvuruda bulundu ve bu konuda oturum da yapıldı ancak sonucu açıklanmadı. Sonuç ne olursa olsun her iki taraf bunu kabul edecek.” (İran Haber Ajansı IRNA - 18 Kasım 2014)