Giriş

Ermenistan Devleti, Birinci Dünya Savaşı yıllarında yaşanan olayları Türk Devleti´ne karşı açık ve sistemli bir saldırı propagandası uygulayarak yüz yılı aşkın süredir aleyhe kullanmaya çalışmaktadır. İkinci Dünya Savaşı ile NaziAlmanya´sının, Yahudi Soykırımı´nı model alarak Türkiye´yi itibarsızlaştırmak ve tazminat ödetme motivasyonu ile ortaya çıkan çalışmalar saldırgan ve bu çalışmaları propagandanın dünya genelinde kötü şöhrete sahip olmasının sebebi olarak bilinen temelsiz ve yalanın yaygınlaştırılması olarak bilinen kara propaganda metotları ile besleyerek Türkiye üzerinde Holokost baskısı yaratmayı hedeflemektedir. Çalışma boyunca tarihi belgelere ve araştırmalara dayanmadan herhangi bir konunun nasıl kara propaganda yolu ile yaygınlaştırılacağını ve 1915 Olayları için kara propagandanın hangi metotlarının kullanılmış olduğu açıklanmıştır. Ayrıca sonuçlar bölümünde Türkiye Cumhuriyeti Devleti´nin maruz kaldığı bu saldırgan propagandaya karşı çözüm önerileri sunulmuştur.

Propaganda

Propaganda, tarihin her döneminde kitleleri harekete geçirebilmek için iktidar ve iktidar olmak isteyen tarafların elinde kullanılmıştır. Antik Yunan Dönemi´nde söz söyleme sanatı olarak karşımıza çıkan ve takip eden süreçte Sokrat, Demosthenes, Roma Devleti´nde Çiçeron, Çin´de Sun Tzu ve Hintli Kantulya, propagandanın ilk kullanıcıları olarak gösterilebilir.Propagandanın tarihi, savaşlar kadar eskidir. Mısır´da Firavun ´un piramitleri inşa etmesi, Sun Tzu´nun Çin ordularına nasihat etmesi, Buddha felsefesinin Hindistan sınırlarını aşması, Yunanistan´da fikirleriyle Demosthenes´in Makedon kralını savaşa sürüklemesi, Roma´da Sezar´ın paranın üzerine fotoğrafını bastırması, 14. Lui, Napolyon ya da Hitler´in büyük mimariler yaparken ortak gayelerinin iktidarlarının meşruiyetini sağlama ve fikirlerini kitlelere kabul ettirmek için hareket etmesi propaganda örnekleri olarak tarihe geçmiştir.

Tarihin her döneminde farklı usullerle kitleler farklı meselelere “ikna” edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmaların uygulamaları dönemin ihtiyaç ve imkanları ile değişerek günümüze kadar gelmiştir. Propaganda kitlelerin ikna edilme sanatıdır.

Çeşitleri bakımından üçe ayrılır. Beyaz propaganda, Gri propaganda ve Kara propaganda. Bu metotlar arasından yaşanan olayları Kara propaganda argümanları üzerinden açıklamaya çalışılmıştır.

Kara Propaganda

Kaynağı belli değildir, gizlidir. Kaynağı belirli olsa bile başka bir kaynaktan çıkıyor gibi gösterilir. Karşı tarafı karalamak amaç olduğu için yalan, hile, entrika, sinsilik, iftira, bozgunculuk gibi her yol mubahtır. Gerçekleri değiştirmek, inançları sarsmak ve kamu efkârını karıştırmak hedeftir. Kara propaganda da amaca hizmet eden her şey kullanılabilir, serbesttir.

Kaynak öğrenildiği zaman amacına ulaşamaz, düşmanlık duygularını artmasına neden olur, geri teper. Bu sebeple kaynaktan çıkıyor gibi gözükerek hedef alınacak kitle üzerinde uygulanmalıdır. Gerçeği çarpıtmak, ortalığı karıştırmak ve inançları sarsmak maksadıyla yapılır. Her türlü gayri meşru araç ile düşman üzerinde uygulanır.Kara propagandayı uygulamanın birden fazla yöntemi vardı

Kara Propaganda Metotları

İyi bir kara propaganda karşıda yalnızca tek bir düşman bırakmaya yoğunlaştığı zaman etkili olur.  Kendi tarafının beklentilerini ve karşı tarafa duyulan kızgınlığı, rekabeti tek bir hedefte birleştirmek en eski fakat en başarılı yöntemdir.Bir parola ve slogan bulmak bu yöntemin kalıcılığını sağlar. Parola; amacı, slogan; tutkuyu ortaya koyar. Örneğin, “Toprak ve Barış” bir paroladır, Yaşasın A, Kahrolsun C gibi akılda kalıcı ve basit birer slogandır[5].

Propagandacı karşısındaki için lehte veya aleyhte tabirler kullanır. Özellikle rekabet içerisinde olunan “Karşı Tarafın” kötü bir benzetme ile etki altında bırakılmak istenen kitlenin bilinçaltında olumsuz karşılık bulması amaçlanarak ortaya konulmuştur. Bugün batılı ülkelerde İslam ve Müslüman ülkelerde ortaya çıkan karışıklıktan istifade etmek maksadı ile ‘terör ve terörizm´ üzerinden bir ad takma “Müslüman terörizmi, İslam-a fobi” gibi kavramları kullanmayı tercih etmişlerdir. Günümüzde karşı tarafı terörist gösterme birçok yer de kullanılan bir ad takma olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu açıklama her zaman olumsuz olacağı anlamı taşımamakla birlikte gözlenen örneklerin ortak sonucudur. Güven verilmek istenen “Bize” karşı da tam tersi olarak güzellemeler yapılmıştır. “Devlet Baba” kalıbı örnek olarak gösterilir.Propagandayı üretenlerin yaygınlaştırması ise kitle iletişim araçları yolu ile hızlandırılır. Kara propaganda kısa sürede basın-yayın-yeni medya gibi yollarla geniş kitlelere ulaştırılır.

1915 Olayları ekseninde, Kara Propaganda Çalışmaları

Propagandayı organize edenler, sesleneceği kitlelerin sosyolojik okumasını iyi yapabilmelidir. Etkisi altında kalacak toplumunun inanışları, gelenekleri ve değer dünyalarını bilmeleri gerekir. Propagandanın yukarıda belirtilen hedefleri ölçeğinde Ermenistan´ın Avrupa ve Amerika´da bu ortamı hazır bulduğunu söylemek gerekir. Osmanlı döneminden kalma Sırp, Rum, Bulgar halklarının mücadeleleri Hristiyanlık ruhunun birleşmesi ve özgürlük parolası ile yola çıkmıştır.

Avrupa ve Amerika´da propaganda için bulunan uygun zemin Ermeni diasporası tarafından çok verimli değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmaları Osmanlı Devleti´nde çalışmış misyonerler ve onların görev yaptıkları kurum / kuruluşlar eklenince propaganda faaliyetleri olumlu sonuçları kısa zamanda almaya başladı. Yapılan faaliyetler kitle iletişim araçlarının etkisi ile güçlendirildi ve yaygınlaştırıldı.

Bir kara propaganda sloganı; Soykırım

Dünya genelinde 1915 Olayları hakkında çalışma yapan, lobicilik ve diaspora faaliyetleri yürüten kurumlar ve kişiler bu olayların propagandasını sözde “soykırım” kavramı üzerinden inşa etmektedirler.

Propagandanın önemli argümanlarından olan slogan üretme ve bu sloganı tekrar etme Ermeniler tarafından “soykırım” kavramının kullanılması ile şekillendirilmiştir. Neden bu kavramı kullandıklarını açıklayarak, kavramın kullanılmasının propaganda çalışmalarından neden kara propagandaya dahil olduğunu anlamlandıralım.

Soykırım kelimesi hukuk terimi olmakla birlikte çeşitli zaman ve yerlerde siyasi amaca hizmet etmek için kullanılmaktadır.Schabas´a görede, soykırım kavramının ve anlayışının hukuk düzeninde ortaya çıkışının başlangıcı 1948 tarihli sözleşmedir.Hukuki bir tartışma söz konusu olması için benzer bir kararın bölge veya yerel mahkemeler tarafından çıkarılması ve onaylanması gerekmektedir. Tarihi ve hukuki altyapısı olmadan ortaya çıkarılan bu kavram yalnızca Ermeni propaganda kaynaklarından beslenerek ortaya çıkarılmıştır.

Böylelikle soykırım kelimesinin tamamıyla Ermeni politikalarını güçlendirmek için kullandığı bir kara propaganda sloganı olduğu anlaşılmaktadır. Bu slogan sayesinde Ermeni Devleti Türkiye hakkında yaptırım ve tazminat hakkı elde etmeye çalışan kararlar aldırmanın propagandasını üretmektedir.

Tekrar Etme ve Tek Dil Oluşturma

Kara propagandanın en önemli teknikleri tek dil oluşturma ve tekrar etmektir. Ermeni kara propagandası soykırım ifadesi üzerinden tek dil oluşturmuş ve yüz yıl boyunca aynı parolayı tekrar etmeyi başarmıştır. Propagandanın nihai hedefi olan “ikna” çalışmalarını ortaya koyabilmek için o propagandayı üretenler tarafından ortak bir dille vurgulanmasıdır. Bu bağlamda Ermeni kara propagandasının faklı tarihlerde ve çalışma sahalarında soykırım sloganını tekrarladığını, ikna çalışmalarında da bu kavramın kullanılmasını istediklerini çeşitli örneklerle somutlaştıralım.

Propagandanın meşhur isimlerinden Nazi Propaganda Bakanı Goebbels, “Katolik Kilisesi iki bin yıldır hep aynı şeyi yinelediği için ayakta duruyor. Nasyonal Sosyalist Devlet de tıpkı onun gibi davranmalıdır.” Sözü ile propaganda için tekrarın önemini vurgulamıştır.

1919 Paris Konferansı süreci ile başlayan ve 24 Nisan 2021´de Amerika Devlet Başkanı tarafından dile getirilmesine kadar yaklaşık bir asırdır Ermeni lobileri sözde “soykırım” yalanını tekrarlamaktadır.

Kara propaganda ve yalanın iknası açısından bu metot Ermeni Devleti´nin farklı kurumlarınca tüm dünyada uygulanılmaya çalışılmaktadır. 1915 öncesinde özellikle Amerika´ya taşınmış tüccar ve misyoner Ermeni nüfusunun girişimleri ile başlayan ve günümüze kadar devam eden bir kara propaganda uygulanmaktadır.  Sistemli tekrar ve tüm unsurları ile tek dil oluşturulmuş Ermeni kara propagandası lobicilik faaliyetleri, kitle iletişim araçları, edebiyat ve sanat gibi çok yönlü şekilde beslenmiştir. Özellikle 1915 öncesinde bugün çokça kara propagandaya kaynak olan kaynaklar yazılmıştır.

Amerikalı misyoner olarak Anadolu´da dört sene geçirmiş FrederickDavisGreene 1895 yılında Müslümanların Ermenileri katlettiğini savunan TheArmenianCrisis´in“Turkey”kitabını çıkardı. Takip eden süreçte üç kitap daha çıkarıldı. Bu kitaplar, Rahip EdwinM.Bliss, TheArmenianAttrocities;A.W.Williams, BleedingArmenia; FredericDavisGreene, ArmenianMassacresorTheSword of Muhammedbu yayınla bugün yapılan kara propaganda çalışmalarına kaynaklık etmektedir.

Birinci Dünya Savaşı birçok alanda olduğu gibi propaganda sahasında da yeni yaklaşımlar ortaya çıkardı. Özellikle kendi halklarını savaşa motive etmek ve karşı tarafı zafiyete uğratacak çalışmalar yürüttüler. Bu çalışmalar ülkelerin azınlıklarını harekete geçirerek savaşı galip tamamlama çalışmasına yönlendi. Osmanlı Devleti´nin özellikle Hristiyan azınlıkları bu dönemde ABD, Fransa ve İngiltere gibi devletlerin propaganda yapıcılarının ilgisini çekmiştir. 1915 Olayları bu kapsamda ciddi bir istismar aracına dönüştürüldü. Alana yönelik birçok eser kaleme alınarak kara propaganda kaynaklarla beslenildi. İngiliz LordJames Bryce´ın Londra´da 1916 yılında TheTreatment of Armenians in theOttomanEmpire1915-1916 isimli kitabı, 1913-1916 yıllarında İstanbul´daki ABD elçisi Henry Morgenthau da 1918 yılında New York´ta AmbassadorMorgenthau´sStory isimli bir kitap bastırdı. Genel çerçevesi Ermenilerin yazdıkları mektuplarla beslenen bu kitaplar bugüne kadar propaganda yapıcıların elinde kaynak eser niteliği taşıdılar.

Bu yapıtların o dönem için yazılmış isimsi mektuplardan beslenerek yazıldığı iddia edilmektedir. Sonraki yıllarda yazılan eserlerin çoğu bu eserlere atıfla soykırım tezini savunmaya çalışmıştır. Amerikan ve İngiliz kaynaklar bu konuda ısrarlı ve yarışır durumda yayınlar üretmişlerdir. Ermeni lobileri bu kaynakların tamamında belirgin şekilde soykırım vurgusu yapmışlar ve kara propagandanın parolasını toplumsal kabule sunmuşlardır.

Propaganda Aracı Olarak Sinema: ThePromiseFilmi

Başlangıcından günümüze kadar sosyal maksatla da ortaya konulsa sanat için de yapılmış olsa filmlerin insanların bilinçaltına işleyen özelliği siyasi propagandaya devşirilme gücüne sebebiyet vermiştir. Sinemanın bireyler üzerindeki bu etkisi gerek iktidar kurma gerekse propaganda açısından her zaman siyasi propaganda vasıtası olarak kullanılmaya açıktır.

20. yüzyılın ikinci yarısında her ülke kendi sinemasını yaratmıştır. Ülkeler kendisi siyasi propaganda malzemelerini sinemaya taşımıştır. Sinemanın ilk defa bulunduğu Fransa´da sinemanın bir siyasal propaganda vasıtası olarak kullanıldığı görülmüştür. Takip eden sürede Amerika´da azınlıklar ve dini grupları haklarını korumak için çeşitli kaynaklar üretmiştir. ABD´de bu süre zarfında Musevi ve İsrail propagandası yapılmıştır. Pek çokAmerikan filminde Hristiyanlık propagandası ve ABD´nin propagandasının yapıldığı da ayrıca görülmüştür.

Bu kapsamda soykırım karalamasını yaygınlaştırmak için Ermeni kaynaklar tarafından yüksek maliyetlere katlanılarak çekilen ThePromise filmi kara propaganda aracı olarak kullanılmaya çalışılmıştır. 2017 yılı Nisan ayında gösterime giren film Ermeni iş insansıKirkKerkorian tarafından yaklaşık 90 milyon dolarlık bütçeyle çekilmiştir. Filmin inandırıcılığını pekiştirmek ve karalama argümanını geniş kitlelere taşımak adına yönetmenliğini ödüllü yönetmen Terry George üstlenmiş, başrollerde meşhur oyuncu Christian Bale ve yıldızı parlayan oyuncu Oscar Isaac yer almış, filmin jenerik şarkısını ise meşhur rock müzisyeni Chris Cornell besteleyip söylemiştir. Filmin tanıtım için gösterim öncesi ve sonrasında ciddi kaynaklar ayrılmıştır.

90 milyon dolar bütçe ile çekilen bu film yalnızca 12,5 milyar dolar hasılat yapabilmiştir. Film endüstrisi ve ekonomik açıdan değerlendirildiğinde büyük bir fiyasko olarak nitelendirilecek bir olaydır. Veriler gerçeklikten uzak, senaryonun inandırıcılığının ne kadar eksik olduğunu göstermiş olsa da kara propaganda açısından soykırım iddialarını duyurmak ve hiç duymamış insanlara erişebilmiş olması hedefi ile başarılı sayılacaktır. Benzer çalışmalar Tarla Kuşu Çiftliği, Ağrı Dağı, Kesik gibi filmler sanatsal anlamda başarısız sayılmıştır. Tarihi olayları zorlama propaganda senaryolarına indirgeyen çalışmalar propaganda ve karalama yöntemi olarak başarılı sayılsa da toplumsal kabule neden olmamıştır.

Ermenistan Devleti, popüler kültürün etkisinden faydalanarak çeşitli yollarla Türkiye´yisözde soykırım suçlusu ilan etmek istemiştir. Yine aynı filmin galası için Los Angelas´da şarkıcı Cher, Kardashian kardeşler ve aktör SylesterStallone çağırılmıştır. Yine yapımcı şirket tarafından film #KeepThePromis etiketi ile ünlü isimler tarafından destekletilmiştir.Böylelikle tazminata mahkûm bırakmak ve Türkiye´nin gücünü kırmak kara propagandanın nihai hedefi olarak seçilmiştir.

Yine Ermeni lobisinin bu kapsamda sinemayı kara propaganda argümanı haline getirme çalışmaları her sene Ermeni oyuncu Aurora Mardiginian adına yapılan ödül töreni ile ateşlendirilmektedir. 100 bin dolar değerini taşıyan bu ödülün ilki George Clooney tarafından verilmiştir. Erivan´da yapılan törende konuşan sanatçı “1915 Olaylarının soykırım olarak anılması gerektiğini” vurgulamıştır. Aynı konuşmada Hitler´in söylediği iddia edilen “Erministan´ı kim hatırlıyor” sorusunu yönelterek “bütün dünya” cevabını vermiştir.Bu propaganda karşılığını Forbes dergisine çıkarak almıştır.Clooney´nin tanınırlığı üzerinden soykırımın kara propagandası desteklenmiştir.

Ermeni tarafı böylelikle soykırım iddialarını tarihi ve hukuki alt yapı olmadan kara propaganda metotları ile yaygınlaştırmıştır. Nihai hedef Türkiye´nin uluslararası itibarını zedelemek ve ağır tazminata maruz bırakmaktır. Yapılan propaganda çalışmaları belgeler ve uluslararası metinler üzerinden değil daha çok kara propaganda argümanları ile temellendirilmemiş çalışmalardır. Bu kapsamda yapılan faaliyetlere kara propagandanın bütün argümanları Ermeniler tarafından kullanılmıştır.

Sonuç ve Öneriler

Ermeni devletinin sistemli karalama propagandasına karşılık yüz yıldır savunma ve yalanlama üzerinden çürütülmeye çalışılan iddialara karşı sonuç yerine öneriler yazarak kara propagandanın bu çaba ile haklı olma motivasyonuna sebebiyet verilmemelidir. Ülke genelinde yapılan çalışmalar önce iç propaganda argümanları ile topluma ve karar alıcılara açıklanmalıdır. Soykırım kavramının anlamı üzerinde durularak kavramı kullanmanın bugün Türkiye Cumhuriyeti´ne karşı işlenmiş suç olarak algılanması gerekmektedir. Konu hakkına araştırma yapacak yerli ve yabancı araştırmacılara hazırlanan yeterlilik yönergesi dahilinde doğrudan devlet bursu sağlanmalıdır. Çalışmalar devletin bir ortak dil geliştirmesi sayesinde, en küçük ilçe kaymakamı ve herhangi bir ülkeye gönderilmiş elçilik personeli için sadeleştirilmeli tek bir yanıt üretmesi sağlanmalıdır.Bu kapsamda yapılacak çalışmalar yurt içi ve dışında üniversitelerde, kamu kurumlarında ve baskı gruplarına kılavuz kitapçık ile iletilmelidir. Bu sayede dil birliği sağlanmalı ve kara propaganda ile mücadele edilmelidir.,

 Kaynakça

Aziz, Aysel. Siyasal İletişim. Ankara: Nobel Yayınları, 2017.

Gürgen, Haluk.'Propaganda.'Kurgu Dergisi, no. 8/2(1990): 135-157.

Holdsworth, Nick. 'George Clooney Talks Armenian Genocide Cruelty in Yerevan.'2017: The Holywood Reporter. http://www.hollywoodreporter.com/news/george-clooney-talks-armenian-genocide-887144.

Pehlivanoğlu, Murat. 'Bir siyasal iletişim modeli olarak propaganda; Hitler ve Stalin.' Master tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2020.

Rashid, Brian. George CLooney 'The Aurora Prize and Hope in Armenia.' https://www.forbes.com/sites/brianrashid/2016/04/29/george-clooney-the-aurora-prize-and-hope-in-armenia. forbes.no. 29 (April 2016).

SCHABAS, William. Genocide in International Law, theCrime of Crimes. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.

Selvi, Haluk. 'Ermeni Soykırımı Tarih yazımı ve Propaganda.' https://turksandarmenians.marmara.edu.tr/tr/ermeni-soykirimi-tarih-yazimi-ve-propaganda/. Erişim Tarihi:  Mayıs 2021.

Smyth, Sean Patrik. 'Film Savaşları: İki Farklı Söylemin Öyküsü.' https://avim.org.tr/tr/Analiz/FILM-SAVASLARI-IKI-FARKLI-SOYLEMIN-OYKUSU. Erişim Tarihi: Mayıs 2021.

Şimşir, Bilal. Ermeni Propagandasının Amerika Boyutu Üzerine, Tarih Boyunca Türklerin Ermeni Toplumu ile İlişkileri. Ankara, 1985.

Tarhan, Nevzat. Psikolojik Savaş. İstanbul: Timaş Yayınları, 2003.

Tulun, Mehmet Oğuzhan. 'Soykırım iddiaları, propaganda filmleri ve 90 milyon dolarlık bir fiyasko.'.https://avim.org.tr/tr/Analiz/SOYKIRIM-IDDIALARI-PROPAGANDA-FILMLERI-VE-90-MILYON-DOLARLIK-BIR-FIYASKO. Erişim Tarihi: Mayıs 2021

Uras, Esat. Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi. İstanbul, 1987.