Bursa Kızıkları Halk İnançları

Bursa Kızıkları Halk İnançları

Bursa Kızıkları alan çalışması, Oğuz halk kültürü bilhassa halk inançları kültürü araştırmalarından Dünya Avşarları ve Dünya Salurları çalışmalarından sonra 24 Oğuz boyunun yeni bir boyu ile ilgili çalışmasının ilk bölü

 

Yaşar Kalafat

 

DEĞİRMENLİKIZIK: 

Halk kültürü ve daha ziyade halk inançları kültürü hakkında bilgi vermeği amaçladığımız bu çalışmada ele alınan Kızık köylerinin kısaca tanıtmasını da yapmayı amaçladık. Kısık köylerinin halk kültürleri arasında ve bu arada inançları arasında bariz farklar yoktur. Biz derlememizi beher Kızık köyü için hayatın bütün safhaları ile ele alınmaları yöntemini izlemedik. Daha ziyade varsa farklılık ve ilave bilgi özelliği taşıyan huşular üzerinde durmaya çalıştık.

Tarihî Bursa Kızıklar, Uludağ´ın güzelliklerle coştuğu kuzey yamaçlarında, batıdan doğuya Değirmenlikızık, Fidyekızık, Cumalıkızık, Hamamlıkızık ve Derekızık olarak sıralanırlar. “Beşi bir yerde” olan bu Kızıklar´ın her biri, adını bir Oğuz boyu olan “Kızık” dan almıştır. Bursa´nın 1326´da Türkler tarafından fethiyle Kızıklar´ın bu bölgeye yerleşmesi aynı döneme rastlamaktadır. Hatta daha önce Horasan´dan gelen Türkmen dervişlerinin bu bölgede yerleştiklerine dair bazı işaretler vardır. 700 yıllık bir efsane olan Kızıklar, tarihî ve kültürel dokusuna ek olarak ormanı, sivil mimarisi, kaynak suları, kestanesi, ahududusu, böğürtleni, çileği, kirazı, cevizi ve diğerleriyle “özel” bir bölgenin adıdır.[3]

Yıldırım ilçesine bağlı bir mahalle olan Değirmenlikızık, yedi asırlık tarihî gelişimin ve sivil mimarinin en orijinal bir şekilde günümüze taşıma şansı bulmuş nadide yerlerden biridir. Geçmişte İnegöllü İshak Paşa´nın vakıfları arasında yer aldığı için bu mahalle İshakpaşa Kızığı adıyla da anılmıştır. Buranın en güzel mesire yeri Kocaçınar´dır. Yaklaşık 500 yıl önce bu bölgedeki Kaplıkaya Deresi üzerinde 13 değirmen hizmet veriyordu.

Değirmenlikızık köyünde Mustafa Dede adına her yıl Pilav Hayrı yapılır dede anılır. Uzun süre kestane hasenatı zamanında yapılmıştır Bu anma günleri hayır bereketi celp etmek şerleri def etmek, Kur´an okuyup dua etmek, birlikte kaynaşma günleridir. Geçmişte Kızıklar arasında bariz bir dayanışma yok iken, dernekleşme dayanışmayı sağlamıştır. Türkiye Kızıklarının dünyanın diğer bölgelerindeki Kızıklarla teması henüz sağlanmamıştır. Köyün dışından bölge halkından da bu etkinliklere çok katılım olur.[4]

Bursa´nın Kızık köylerinin aralarında 2-2.5 Km. vardır. Bunlar Derekızık, Değirmenlikızık, Fityekızık, Cumalıkızık, Bunlardan Derekızık köyünün Bursa´ya mesafesi 20 Km. civarındadır. Bölgedeki tarihi Kızık yerleşim yerlerinin sayısını 14´e çıkarabilen çalışmalar da yapılmıştır[5]. Geçmişte Dallıkızık ve bayındır Kızık köyleri de varken şimdilerde bu köyler yoktur. Değirmenli Kızık mahallesinin nüfusu 1.000-1.200 kişi iken, şimdilerde 100-110 hanede mevcuttur. Bursa Kızıklarında halk Sünni İslam ve anadilleri Türkçedir. Köy 1893 yılında Elazığ´dan göç almıştır. Kızıklarla kaynaşmıştır. Yerli halk bunlara Kakkoşlar demektedir.[6]

Bursa Kızıkları´nın Tokat yöresinden geldiklerine dair bir kanaat vardır. Bölgeye geliş dönemleri bölgenin Osmanlıların fethi ile tarihlendirilmektedir[7].

Buranın Kızıkları Sünni mezhepli olmayan aileden kız alıp vermezler. Kız alma konusunda daha esnek ve fakat kız verme konusunda daha katıdırlar. Burada evlendirilecek kızın kanaati eş seçiminde sorulur. Büyük kız kardeşler bekâr iken ailenin kısmeti çıkan küçük evlendirilebilir. İki erkek kardeşe iki kız kardeşin gelin olarak alındığına sık rastlanır. Kız kaçırma yöntemi ile evlilik pek görülmez gençlerin anlaşarak kaçırma yöntemi ile evlendikleri olur[8].

Kızıklarda kan davası gütme uygulaması pek yoktur. Ölen ağabeyinin eşi ile küçük kardeşin evlenmesi uygulamasına rastlanmaz. Berdel türü uygulamalar yoktur. Eşi ölen gelin tekrar baba evine gitmez, gönderilmez o, artık o ailenin bir ferdi olmuştur.[9]

Değirmenli Kızık ve Bursa´nın diğer Kızık köylerinde bölge yemek kültürünün dışında çok özel bir yemek türü yoktur. Kurtuluş savaşının kıtlık yıllarında, et temininin çok zor olduğu dönemlerde, çocukların et yeme isteklerini karşılamak için çorbalara kestane konulup kaynatmak suretiyle onlara et yiyorlarmış hisse verilmiştir[10].

Tarihin Bursa´ya Armağanı Kızıklar, isimli kitaptan alınmıştır. 

Buranın Kızıklarında Kirvelik uygulaması yoktur.[11] Buranın Kızıklarında Tavşan uğursuz hayvandır. Onu gören öldürmemeli zira ondan kendisine zarar gelebilir inancı vardır. Antep tarafı Kızıklarında Yılanla karşılaşmak uğurlu kabul edilirken, Bursa Kızıklarında bu inanç yoktur. Bu yörede ayıya ayı değil Kocaoğlan, cin türü varlıklar için de  “üç harfliler” denir. Ahırda bağlı atın kuyruğunu ve yelesini bağlayan varlıklar için de “kuyruk-yele ören” denir.[12]

Bu kara iye ilgili bölgede yapılan bir izaha göre Kur´an-k Kerim´de bir sure okunarak bu cin esir alınabilmekte, esir alan tarafından bütün gece hertürlü işte kullanılmaktadır. Bu ter buradan gelmektedir[13].

Bu köyde geçmişte gelin kınasına giden kimseler kendileri ile birlikte sandalyelerini de götürülerdi. Deli KınasıCuma akşamı genç kızlar dümbelek eşliğinde eğlenirler. Gelin hamamından sonraki kınaya da Yalancı Kına denir. Bu, kınadan evvel yapılan ufak bir kına eğlencesidir. Kadife gelinliğin ismi ise Elbasiye idi.[14] Elbasiye genellikle pembe olur, Gelinin yüzüne al tül örtülür[15].

Yazının devamı için : http://yasarkalafat.info/?p=2130



İlham Aliyev Batı karşıtı cepheyi genişletiyor: Fransa'dan sonra ABD'ye salvolar

Mayis Alizade

AVRASYA BİR VAKFI’NDA YENİ DÖNEM HEYECANI

Avrasya Bir Vakfı 2024-2027 Olağan Genel Kurulu, vakfın Küçükçekmece’deki merkez binasında yapıldı. 94 kişilik mütevelli heyet üyesinin 72’sinin (asil ve yedek) katıldığı genel kurulda duygusal anlar yaşandı.

Türkiye

UYAN TÜRK, UYAN MÜSLÜMAN!

Cihat Yaycı ;

Dünya

İçinde ümidi ve ümitsizliği barındıran bir süreç: 5 Kasım

Mayis Alizade

Dünya

İlham Aliyev Batı karşıtı cepheyi genişletiyor: Fransa'dan sonra ABD'ye salvolar

AVRASYA BİR VAKFI’NDA YENİ DÖNEM HEYECANI

UYAN TÜRK, UYAN MÜSLÜMAN!

İçinde ümidi ve ümitsizliği barındıran bir süreç: 5 Kasım

Viktor Şklovski: Siz bizim imparatorluğun 1917 yılında mı dağılacağını düşünüyorsunuz?

David Stepanyan: Ermenistan-Türkiye sınırı er ya da geç açılacak... Husumet sayfasının çoktan kapanması gerekirdi

Hiçbir sıkıntı bizi yarı yolda bırakamaz

Prof. Dr. Turhan Nejat Veziroğlu son yolculuğuna uğurlandı

Poligon komutanı hangi amaçla konuşturuldu?

Bakan Fidan'dan dikkat çeken açıklamalar: Esad ile görüşmeye hazırız

‘HİDROJENİN BABASI’ VEZİROĞLU VEFAT ETTİ

MİLLİ ENERJİ HAMLESİ-I

Elhan Mehdiyev: Azerbaycan, Rusya'nın pozisyonuna karşı çıkmayı düşünmüyor

Coni niye Kıbrıs’ta?

BU BİR PROJE, BİZ KOBAY MIYIZ

İşlenmeyen tarım arazileri kiraya veriliyor

"Azerbaycan'ın Neyzen Tevfik'i" şair Tevfik Hasanlı: Boyunu yere sokayım!

Kanlı 12 Eylül darbesinin üzerinden 44 yıl geçti

Kafeste "iklim zirvesi"

Şu bizim "Zengezur Koridoru" vakamız: Açılmasını kim neden ister, kim neden istemez?

ABD'de başkan kim olacak, ekonomi nasıl etkilenecek?

Müzakereler son ana kadar devam ediyordu, Netanyahu tek konuşması ile her şeyi mahvetti!

Rusya'nın hava saldırısı sürüyor: Kiev'de siren sesleri yükseldi

İngiltere'de 30 firma İsrail'e silah satamayacak

MOSSAD’ın Türkiye’deki para ağını yönettiği belirlenen Liridon Rexhepi tutuklandı

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov: Ankara ve Şam arasında toplantı planlıyoruz

VAKFIMIZIN GENEL KURULU EKİM AYINDA YAPILACAK

TÜRK’ÜN BÜYÜK GÜNÜ KUTLU OLSUN

MACARİSTAN’DA ‘TURAN’ RÜZGARI

Murat Ülker yenilikçi yönetim dünyasından haber veriyor: Piyasası alt üst etmek istiyorsanız, yolu belli…

Yükleniyor