Çinli şirketler hızla Latin Amerika´ya doğru ilerlemektedir ve 2003 yılından beri 110 milyar doların üzerinde bir yatırımları olmuştur. Bu yatırımların büyük kısmı ise son 5 yılda yapılmıştır. Bir zamanlar küresel doğrudan yabancı yatırım akışları için en favori ülke olan Çin, şimdilerde yurtdışından varlık elde etme yollarını araştırıyor. Geleneksel olarak Çinli şirketler Latin Amerika´daki yatırımlarını madencilik sektörüne odakladılar. Şimdilerde, tüm yatırımların yarıdan fazlası hizmet sektörünü – özellikle de ulaştırma, finans, elektrik, bilgi ve iletişim teknolojileri ve alternatif enerji- hedefliyor; Çin´in bölgedeki varlığının önemini artırıyor.
Çin´in artan etkisi, aynı zamanda dikkatini başka noktalara yöneltmiş olan ABD´nin azalan angajmanının bir sonucudur. Kısa süre önce Trans-Pasifik Ortaklığı´ndan (TPP) çıkması, bu eğilimin devam edeceğinin göstergesi olabilir. (2)
Küresel ekonomik düzende aktif bir rol oynama iradesiyle Çin, bölgeye ekonomik ve finansal destek sağlıyor. Bu, aynı zamanda Çinli firmalara genişlemeleri için kapıları açmanın bir yolu (3). Krediler vererek, doğrudan yabancı yatırımları artırarak ve daha güçlü ticaret bağları kurarak, Çin, şirketlerinin ihracat sektörü için piyasa erişimini korumalarını ve kapasite fazlası olan altyapı gibi sektörlere yeni pazarlar açılmasını sağlıyor.
Güçlü ekonomik büyümenin sürdürülmesi aynı zamanda Çin´in sosyal ve siyasi istikrarı açısından önemlidir. Ekonominin sağlığını korumasını sağlamak, bir açıdan, makul fiyatlandırılmış enerji kaynakları ve diğer emtiaları güvende tutmak demektir. Çin Ulusal Petrol İşletmesi CNPC ve Sinopec gibi –Çin´in birinci ve ikinci en büyük petrol firmaları- devlete ait petrol şirketleri, ülke dışındaki faaliyetlerini hızla yaygınlaştırdılar. Bu firmalar, Çin´e petrol ihracatının uzun vadeli istikrarını koruyorlar, aynı zamanda Latin Amerika´daki birçok hükümetin finansal geleceğinde artan bir rol oynuyorlar.
Doğrudan Yabancı Yatırımın Yumuşak Güç Etkileri
Teoride, alıcı ülke için doğrudan yatırımın ekonomik faydaları nettir: daha fazla istihdam, daha yüksek maaşlar, bilgi transferi, verimlilik artışı ve ticaretin artması. Ancak bunlar ülkeye yatırım yapmanın stratejik faydalarıdır ve önemlidir. Doğrudan yabancı yatırımın yatırımcı ülke açısından yumuşak güç etkileri oldukça önemli olabilir: Yurtdışındaki imajın iyileştirilmesi ve diğer ülkeleri, uluslararası örgütlerde kendisiyle aynı tarafta saf tutmaya ikna etmek ve diğer ülkelerde politikaları dostane bir şekilde şekillendirmek bunlardan bazılarıdır. Uluslararası yatırımdaki diğer aktörlerde olduğu gibi, Çinli şirketler –çoğunluğu devlet şirketleridir- ekonomik eğilimleri hükümetlerin öncelikleriyle uyumlaştırma kapasitesine sahiptir. Aynı zamanda Çin, ülkelerin iç işlerine karışmama ve karşılıklı olarak saygı gösterme ilkesini açık bir şekilde belirtmektedir. (4)
Çin´in doğrudan yabancı yatırımları aniden artırması, Latin Amerika ile işbirliğine dönük bir stratejinin parçası olarak anlaşılabilir. Çin aynı zamanda bölgede devlet-öncülüğünde bir kalkınma politikasını da teşvik etmektedir. Buna göre, artan küresel yatırımlar aynı zamanda uluslararası arenada artan nüfuz anlamına gelebilir. Latin Amerika, meseleleri uluslararası düzeyde şekillendirmeye dönük olarak Çin´in çabalarında önemli bir rol oynayacaktır. Aynı zamanda Çin´in doğrudan yabancı yatırımları, bölgeye, geleneksel ortaklarla – örneğin ABD ve Avrupa Birliği ile- müzakere ederken daha büyük bir koz verebilir. (5)
Yeni Gerçeklik: Çinli şirketler gözlerini Latin Amerika´ya dikmiş durumdalar
Brezilya´nın güneydoğusundaki Campinas şehrinde Çinli şirket BYD (“Build Your Dreams” – “Hayallerini İnşa Et” sloganının kısaltılmışı) son teknolojiyi kullanarak bir solar panel fabrikası açtı. “Çifte cam” adı verilen bu yeni teknoloji, güneş gücünü daha etkin bir şekilde aktarıyor ve panellerin ömrünü elli yıla çıkartıyor. BYD, Latin Amerika´da otomobil endüstrisi de dahil olmak üzere birçok stratejik yatırım yapmış olan, son derece yenilikçi bir küresel şirkettir.
Bu örnek, bölgedeki bir dizi örnekten sadece biridir. Çinli şirketler, önlerindeki birçok yatırım fırsatını fark etmişlerdir. Ve yeni veriler, petrol ve madenciliğe yapılan geleneksel yatırımların yanı sıra, hizmet sektörü ve otomotiv ve IT gibi endüstrilerin büyüyen hedefler olduğunu göstermektedir.
Çinli şirketler artık Latin Amerika´nın elektrik üretimi ve aktarımında artan bir payı kontrol ediyorlar. Kritik altyapıya yapılan bu tür bir yatırım, Latin Amerika ülkelerini daha verimli ve rekabetçi hale getirmede yardımcı olabilir. Elektrik gücü, Çin´in inşa ettiği yenilenebilir enerji kaynakları –örneğin su, rüzgar ve güneş- tarafından giderek daha fazla üretilecek. Ve giderek artan sayıda ticari işlem, Çin devletine ait bankaların üzerinden yapılacak. Bu, Latin Amerika´daki Çinli doğrudan yabancı yatırımların giderek yeni çehresi haline geliyor.
Çinli şirketler, Latin Amerikalı yeni orta sınıf tüketici kuşağı İnternet´e bağlamada daha büyük bir rol üstlenecek; keza son birkaç yılda ağ ekipmanı ve telekomünikasyon alanlarında çok fala anlaşma yapıldı. Çin, tek taraflı veya çok-taraflı İnternet yönetişiminin tanımında giderek artan bir rol oynayabilir; keza beriki, Brezilya ve Arjantin gibi ülkeler tarafından bölgesel olarak desteklenmektedir. (6)
Latin Amerika´ya Gelecekte Yapılabilecek Yatırımlar
Latin Amerika, ekonomisini ayakta tutabilmek için birçok zorlukla karşılaşmıştır. Büyümeyi yönlendiren temel etmenler, son birkaç yılda ortadan kalkmış; küresel ticaret artışı ciddi anlamda yavaşlamış ve emtia fiyatları düşmüştür. Bu durum 2015 ve 2016 yıllarında, iki sene boyunca negatif büyüme sergilenmesine yol açmıştır (büyüme tahminleri 2017 yılı için daha pozitif olsa da). Beklenen büyümenin yüzde 1´in üzerinde olacağı belirtiliyor. Latin Amerika´nın büyümesine dair olasılıklar altüst edilirken, doğrudan yabancı yatırım, yukarı yönlü gidişatın sürdürülmesinde önemli bir rol oynayabilir. Bölgenin potansiyelinin büyük kısmı, resesyondan çıkan ülkelere (Brezilya, Venezüella, Ekvator ve Arjantin) ve bu ülkelerin kendilerini ekonomik ve kurumsal bir çalkantıdan kurtarma yeteneklerine dayanmaktadır.
Yazının devamı için : http://asam.org.tr/kuresel-etkilere-sahip-yeni-egilimler/