Rusya´nın reformcu çarı olarak bilinen ‘‘Büyük Petro´‘, Iran seferine çıkarken Derbent´i fethetmiş. Yakın zamanda Çar Petro´nun kentteki evi, bir vakıf tarafından restore edilip, müze haline getirildi. Şimdilerde müze, sanat galerileri ve kültürel etkinlikle ev sahipliği yapıyor.
Sanat tarihçisi olan Patimat Gamzatova, Sovyetler zamanında, imparatorluğa ait tüm eserleri önce barakaya , sonra ardiyeye, ardından kantine ve son olarak da herhangi bir vatandaşın kaldığı normal bir eve dönüştürüldüğünü söylüyor.
PERİ vakfının başkanı Polina Filippova ise gençlerin daha hoşgörülü olması gerektiğini ve müzelerin yıkılmaması gerektiğini dile getiriyor. Vakıflarının Rus kültürünü korumak adına çalışmalarına devam edeceğini sözlerine ekliyor.
Derbent birçok arkeoloğun ilgisini çeken bir yer olmaya devam ediyor. Birçok bilim insanı 5000 yıl öncesinden şehrin topraklarında bir kabilenin yaşadığını düşünüyor. Bulunan tarihi eserler, şehrin tarih boyunca bir hanedandan diğerine geçişini gösteriyor. Arran Krallığı, Arap Halifeliği, Acem Krallığı, Osmanlı İmparatorluğu gibi bir çok kültür Derbent kentinde iz bırakmış.
Hazar Denizi ile Kafkas Dağları´na açılan stratejik bir nokta olmasından ötürü, kent, kültürlerin buluşma noktası haline gelmiş ve beraber yaşama kültürünü geliştirmiş.
Derbent şehri mimari tarihi eser müdürü Ali Ibragimov, dünyanın en eski camiilerinden Cuma camiinin 19. yüzyıldan kalma bir kiliseye komşuluk ettiğini, şehrin Avrupai kısmında ise sinagog ve Ortodoks kilisesi olduğunu belirtiyor. Derbent´te farklı dinlere mensup ve farklı yerlerde ibadet eden birçok insan olduğunu ve herkesin birbirine saygı ve hoşgörü göstererek yaşadığını sözlerine ekiyor