Mısır ve Türkiye´nin Ekonomik Uzlaşması Her İki Tarafa da Fayda Sağlayacak

Uzmanlar, Ortadoğu´daki iki etkili aktör olan Mısır ve Türkiye´nin jeostratejik ağırlığının, ilişkileri yeniden kurma ve ekonomik ilişkileri daha da güçlendirme çabalarına yardımcı olabileceğini söylüyorlar.

Türkiye ile Mısır arasındaki ikili ilişkiler tam olarak durmasa da, Kuzey Afrika ülkesinin demokratik olarak seçilmiş ilk cumhurbaşkanı Muhammed Mursi´nin bir yıl görevde kaldıktan sonra bir darbeyle devrilmesinin ardından siyasi anlaşmazlıklar nedeniyle kötüleşti.

Ancak uzmanlar, Türk maliye bakanının ülkeyi ziyareti öncesinde benimsenen daha uzlaşmacı bir tonun, gelişmekte olan ülkelerin kendilerini finansal krizlerden korumak için işbirliği yapmaları gerektiği bir dönemde daha derin ekonomik ilişkilerin önünü açabileceğini savunuyorlar.

Türkiye Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati , İslam Kalkınma Bankası´nın toplantısına katılmak üzere önümüzdeki ay Mısır´a gidecek. Gezi, dokuz yıl içinde Mısır´a bakanlar düzeyindeki ilk ziyaret olacak.

Kahire´deki El-Ezher Üniversitesi´nde ekonomi profesörü olan Ahmed Zikrallah, Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry´nin İslam İşbirliği Teşkilatı (İKÖ) konferansına katıldığını hatırlatarak, Mısır ile Türkiye arasındaki ikili ziyaretlerin son birkaç yılda tamamen durmadığını vurguladı.

Zikrallah, gezinin ikili bakanlar ziyaretleri çerçevesinde olmamasına rağmen, 'Mısır ile Türkiye arasındaki ekonomik ilişkilerin normalleşmesinde önemli bir adım olduğu için hafife alınmamalıdır' dedi.

Mursi´nin devrilmesinin ardından Mısır´daki siyasi çalkantıların ardından Ankara, demokratik olarak seçilmiş bir cumhurbaşkanının askeri darbeyle görevden alınamayacağını savundu ve bu nedenle şimdiki Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sisi ve Batılı bazı devletler de dahil olmak üzere destekçilerine yönelik eleştirilerini dile getirdi.

Mısır hükümeti ise Türkiye´yi kendi iç meselelerini düşündüğü bir konuya müdahale etmemeye çağırdı. Anlaşmazlık, ikili ilişkilerde uzun yıllar çıkmaza yol açtı.

Yıllarca süren gerilimlerin ardından Türkiye, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Suudi Arabistan da dahil olmak üzere bölgesel güçlerle yıpranan bağlarını düzeltmeye çalışıyor.

Doha merkezli bir ekonomist olan Mustafa Abdulsalam da, Türk maliye bakanının Mısır´a yaptığı ziyaretin, gelecek gelişmelerin çok olumlu bir göstergesi olduğuna ve potansiyel olarak iki ülke arasında uzlaşma kapısını açacağına inanıyor.

Daily Sabah´a verdiği demeçte, 'Diğer şey, özellikle tüm dünya ülkelerinin yaşadığı ekonomik krizde iki ülkenin ekonomik ve ticari ilişkileri geliştirme çabalarına katkıda bulunacak' dedi.

'Ekonomik bağlar 2013´ten bu yana meydana gelen siyasi sorunlardan korunmuştur ve iki taraf siyasi farklılıklardan uzak ticari ve ekonomik ilişkiler ve ortak çıkarlar geliştirmeye isteklidir' dedi.

Hem Zikrallah´a hem de Abdulsalam´a göre, ikili ticaret siyasi atmosferden etkilenmedi ve resmi rakamların da kanıtladığı gibi aslında arttı.

Zikrallah, ülkesinin sağladığı verilere göre, Türkiye´nin başta petrokimya olmak üzere Mısır mal ve mallarının bir numaralı ithalatçısı haline geldiğini söyledi. 2014-2021 yılları arasındaki dönemde ise Türkiye´nin Mısır´a ihracatı 21 milyar doları (333,5 milyar TL) aştı.

Mısır´ın tarım ürünleri, gıda veya mamul mal olsun, ihtiyaçlarının çoğunun net ithalatçısı olduğunu söyleyen Zikrallah, Türk ürünlerinin artık Çin ürünlerine iyi bir alternatif olduğunu, çünkü yüksek kalitede olduklarını ve maliyet etkin bir şekilde taşınabileceğini kaydetti. Zira pandemi sonrası dönemde Asya´da nakliye fiyatları önemli ölçüde arttı.

Kahire ve Ankara, 2005 yılında, 2007 yılında yürürlüğe giren ve hala devam eden bir serbest ticaret anlaşması (STA) imzaladı. İki ülke arasındaki toplam ticaret hacmi, 2007 ile 2020 arasında neredeyse üç katına çıktı ve bu, her iki ülkenin de ekonomik alışverişlerini siyasi anlaşmazlıklardan koruduğunu gösteriyor.

Abdulsalam, İskenderiye´deki Borg el-Arab bölgesinde ve diğer bölgelerde faaliyet gösteren çok sayıda Türk tekstil firmasının da bulunduğunu ve Mısırlılar için tahminen yarım milyondan fazla büyük iş fırsatları sağladığını söyledi.

Abdulsalam, Türk şirketlerinin Mısır´daki yatırımlarını 15 milyar dolara, ticaret hacmini ise yılda 20 milyar dolara çıkarmayı planladıklarına dair haberlerin olduğunu da sözlerine ekledi.

Mısır, ihracatın ülkedeki en büyük döviz kaynağı olması nedeniyle Türkiye´ye ihracatı artırmaya hevesli olduğunu belirterek, ihracattan elde edilen yıllık gelirin 32 milyar doları aştığını ve bunun Mısır bütçesi için önemli bir miktar olduğunu kaydetti.

Öte yandan, ülkenin Arap ve Afrika pazarlarına açılan bir kapı olması nedeniyle Türkiye´nin ihracatını da artırmak istediğini söyledi.

Doğu Akdeniz´de İşbirliği

Zikrallah´a göre hem Mısır hem de Türkiye birbirlerinin jeostratejik ağırlığının öneminin farkındalar, bu nedenle ilişkileri normalleştirmeye dönmek için büyük bir çaba var ve “ekonomik kapı en iyi seçenekti”.

Hem Zikrallah hem de Abdulsalem, olası işbirliği için en önemli alanlardan birinin Doğu Akdeniz olduğuna dikkat çekti.

Zikrallah, 'Doğu Akdeniz gazı konusu Mısır ve Türkiye için en önemli konu olmaya devam ediyor' diyerek, 'İki ülkenin ortak bir anlayış bulmak için iyi çaba gösterdiğini düşünüyorum.'

İki ülke arasındaki yakınlaşma, Türkiye´nin Doğu Akdeniz´den enerji üreterek doğalgaz faturasını düşürme çabası ile Mısır´ın bölgede bir enerji merkezi olma çabası için ortak bir çıkış noktası sağlayabilir' dedi.

Abdulsalam da benzer şekilde Mısır´ın Avrupa´ya gaz ihraç etmesi için ortak bir boru hattı kurulması konusunda işbirliği yapmanın mümkün olduğunu belirterek, Doğu Akdeniz´de arama ve sınır çizme alanında da büyük işbirliği fırsatları olacağını kaydetti.

Kasım 2019´da Türkiye ve Libya, bölge devletlerinin herhangi bir oldubittisini önlemek için yasal bir çerçeve sağlayan bir deniz sınırlama anlaşması imzaladı. Buna göre, 2011 yılında Kuzey Afrika ülkesini vuran siyasi bir krizle birlikte, Yunan hükümetinin Libya´nın kıta sahanlığının büyük bir bölümünü el koyma girişimleri önlendi.

Anlaşma aynı zamanda Türkiye ve Libya´nın deniz komşuları olduğunu da doğruladı. Sınırlandırma, Türkiye´nin güneybatı kıyısındaki Fethiye-Marmaris-Kaş´tan başlıyor ve Libya´nın Derne-Tobruk-El Beyda kıyı şeridine kadar uzanıyor.

Buna cevaben Mısır ve Yunanistan, Ağustos 2020´de iki ülke arasında Doğu Akdeniz´de bir münhasır ekonomik bölge (MEB) belirleyen bir anlaşma imzaladı.

Abdulsalam, 2012 yılında Ankara´da imzalanan ve iki ülke arasındaki ihracatın transferini kolaylaştırmayı ve Türk ihracatını Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkelerine taşımak için Mısır limanlarının kullanılmasını amaçlayan nakliye hattı anlaşmasının öneminin altını çizdi.

Başlangıçta büyük bir başarı elde ettiğini, ancak iki ülke arasındaki siyasi farklılıkların onu durdurduğunu söyledi.

Türkiye´nin özellikle Körfez ülkeleriyle ilişkilerini düzelttikten sonra bu çizgiyi yeniden tesis etmesi gerekir. Mısır´ın da döviz ihtiyacı nedeniyle ihracatını artırmak için bu anlaşmaya ihtiyacı var.' Diye ekledi.