Henry Ridgwell
Birinci Dünya Savaşı 1918’de Osmanlı İmparatorluğu’nun ölümünün ve Ortadoğu haritasının yeniden çizileceğinin sinyalini veriyordu. Daha silahlar susmadan İngiltere ve Fransa bugünkü Suriye, Lübnan, Ürdün ve Filistin’i kapsayan Osmanlı topraklarını nasıl paylaşacakları konusunda anlaştı.
Londra’daki Royal United Services Institute adlı araştırma kurumunun başkanı Michael Clarke, günümüzde Ortadoğu’yu anlamak için bu paylaşmayı bilmenin şart olduğunu söylüyor: “Bildiğimiz Arap dünyası aslında 1916’da Sykes-Picot anlaşmasına dayanarak İngiliz ve Fransızlar tarafından kuruldu. Ve o günden beri fazla değişmedi. İsrail’in 1948’de kurulması dışında önemli bir değişiklik olmadı. Ve şimdi, bu yıl ilk kez Ortadoğu haritası çözülmeye başlıyor.”
Bu gelişme en çok Suriye’de hissediliyor. London School of Economics’in Orta Doğu Merkezi’nde görevli Robert Lowe, Suriye’nin bölünebileceği görüşünde: “Birbiriyle çatışan birçok grup arasında güç dengesi şu sırada eşit görünüyor. Hiçbir grup tam olarak kontrolu ele geçiremiyor. Kürtler kendi kentlerinde kontrolu büyük ölçüde ele geçirdi ve şimdi bunu korumaya çalışıyorlar.”
Birinci Dünya Savaşı Versay anlaşmasıyla sona erdiğinde Kürtler Suriye, Türkiye, Irak ve İran arasında bölündü.
Saddam Hüseyin’in 2003 yılında devrilmesi ve kuzey Irak’ta özerk Kürt bölgesi kurulması, Kürtler’in bağımsız devlet iddialarını güçlendirdi.
Ancak London School of Economics’de görevli Profesör Saad Cevat Irak’ın bölünmeye karşı direndiğini söylüyor: “Birincisi Irak’ta bir iç savaşa gitme eğilimi yok. Yetmişli yıllarda Lübnan’da yaşanan türde bir iç savaştan söz ediyorum. İkincisi Irak halkı arasında Kürtler dahil ülkeyi bölmeyi amaçlayan ciddi bir niyet görülmüyor.”
Lübnan’da yaşanan son iç savaşın izleri başkent Beyrut’ta hala silinmiş değil. Suriye iç savaşının rakip Lübnanlı grupları etkilemesiyle bu ülkenin de bölünmesinden korkuluyor.
Geçtiğimiz aylarda Sünni ve Şii militanlar arasında çıkan çatışmalarda çok sayıda ölen oldu.
İngiliz uzman Michael Clarke Arap ayaklanmasının ortaya saldığı güçlerin Ortadoğu haritasını yeniden çizebilecekleri görüşünde: “Bölgenin balkanlar gibi bölünmesi olasılığı var. Ortaya bir dizi yeni devlet, yarı-devlet ve toprak uyuşmazlığı çıkabilir. Bu hepimiz için yeni bir oluşum.”
Ancak Clarke Arap dünyasındaki devrimlerin başlangıç aşamasında olduğunu ve sonuçlarının bilinmesinin yıllar süreceğini söylüyor.