Çin ve Rusya kendi derecelendirme şirketlerini kurmak için anlaştılar. Asya’nın ekonomi devlerinden gelen bu sürpriz adım, şirket ve devletlerin borçlanma maliyetini belirleyen Standard & Poor`s, Moody`s ve Fitch’in korkulu rüyası olabilir mi?
Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov adeta Batı’ya savaş ilan edercesine, ‘derecelendirmenin siyasi unsurlardan arındırılmasını’ talep ediyor. Bakan devlet ve şirketlerin kredi notunun siyasi nüfuz altında değerlendirildiğini ve bunun da ABD’deki üç büyük derecelendirme kuruluşunun kendilerine değerlendirme siparişi veren müşterilerinin gönlünü hoş tutmasıyla ilgili olduğunu söylüyor.
Uzmanlar ise Çin-Rusya ortaklığıyla kurulacak bir derecelendirme kuruluşunun daha fazla şeffaflık getireceğinden kuşkulu. Bremen Üniversitesi İktisat Profesörlerinden Rudolf Hickel, çok sayıda Çin ve Rus derecelendirme şirketinin birlikte çalışmasının anlamsız olacağını ve aralarındaki işbirliğini geliştirmek isteyen Avrupa Birliği ile ABD arasındaki serbest ticaret görüşmelerine tepki olarak gündeme getirildiğini söylüyor.
Çin – Rusya yakınlaşması mı?
Mayıs ayında da Çin ile Rusya arasında milyarlarca dolarlık doğalgaz sevkiyat sözleşmesi imzalanmıştı. Ortak derecelendirme kuruluşunun gelişen ikili ilişkilerin yeni bir cephesi olup olmadığı sorusunu Profesör Hickel şöyle yanıtlıyor: “Kanaatimce bu, ekonomik işbirliğini geliştirme arzusunu gösteren ama işbirliğini marjinal alanda bırakan sembolik bir jesttir. Bu bakımdan ciddiye almaya değmez. Daha çok AB ile ABD arasında görüşmeleri süren ticaret anlaşmasına tepki mahiyetindedir ve önemli rol oynamayacaktır.”
Bu projenin başarısızlığa uğramasının mümkün olduğunu da belirten Hickel finans krizi sırasında Amerikan derecelendirme kuruluşlarını da sert dille eleştirmiş ve branşta rekabetin arttırılması gerektiğini savunmuştu.
Kredi notu dağıtan şirketler, hissedarlarının güvenine ve değerlendirmelerinin bağımsızlığına ihtiyaç duyar. Ekonomik sistemleri son derece farklı olan Çin ve Rusya böyle bir ortaklıktan ne bekleyebilir? Hem de, Rus devlet tahvillerine saygın derecelendirme şirketlerinin ‘ıskarta’ notu verdiği bir dönemde… Rus finans uzmanı İgor Nikolayev de yeni kurulmuş bir derecelendirme şirketinin uluslararası itimat kazanmasının uzun süreceğini söylüyor.
‘Reytingciliğe düzenleme getirilmeli`
Profesör Hickel reyting şirketleri arasındaki rekabetin canlandırılmasını talep etmekle birlikte Çin – Rus ortaklığının hayal kırıklığıyla noktalanacağından emin görünüyor. Bremen Üniversitesi öğretim üyesi derecelendirme şirketlerinden azlığından daha önemli bulduğu hususu şöyle dile getiriyor: “Bana göre, var olan derecelendirme şirketleri için standart kurallar belirlenip çalışmalarının düzenlemeye bağlanması daha önemli. Bundan böyle değerlendirmeye tabi tutulanların derecelendirme şirketine ödeme yapmasına izin verilmemelidir.”
Başbakan Erdoğan ile Putin arasında Soçi`de yapılan zirvede, Rus devlet Başkanı, kredi derecelendirme kuruluşları hakkında şunları söylüyor:
'IMF’nin, Dünya Bankası’nın, ABD’nin ve onların arkasındaki güçlerin taktiğini biliyorsunuz. Kredi derecelendirme kuruluşları, uluslararası finans çevreleri, medya ve danışmanlık kuruluşları sıcak para ve kredi notunuz ile oynasalar aniden krize giriyorsunuz. Biz’de, Arjantin’de, Uzak Doğu’da ve Türkiye’de böyle yaptılar; biliyorsunuz. Yani siz onlar için değişmez bir oyuncu değilsiniz.'