Ömer Özkaya
CIA, Dalay Lama`yı Nasıl Sürgün Ettirdi?
Genellikle, Budist ruhani lider Dalay Lama’nın Tibet’i, Çin’in bu bölgeye hâkim olmasından sonra terk ettiği düşünülür. Hâlbuki bu iki olay arasında aslında yaklaşık dokuz sene vardır.
Çin Ordusu, 7 Ekim 1950 tarihinde Tibet ordusunu yenilgiye uğratınca Pekin, Tibet’i yeniden Çin`in bir parçası haline getirmek için kampanya başlattı.
Komünist Çin karşısında yeni bir cephe arayışına giren ABD ise, bölge ile yakından ilgilenmeye başladı. ABD, komünist kontrole karşı savaşan Tibet direnişini destekleme ve Tibetli isyancılara finansal destek sağlama kararı aldı.
Dalay Lama, ABD menfaatleri açısından, Pekin ile derin düşmanlık içerisindeyken çok daha faydalı olacaktı. Bu yüzden CIA, Tibet liderini, Hindistan, Sri Lanka veya Tayland gibi komşu ülkelerden birine 'sürgün' olarak gitmeye ve böylelikle de Komünist Çin’e karşı sürdürülen Tibet direnişinin bir simgesi haline getirmeye teşvik ediyordu.
Dalay Lama, 1954`te, Çin Ulusal Halk Meclisi başkan yardımcılığına seçildi ve böylelikle Çin yönetici elitinin bir parçası olmuş oldu. Bu durum CIA`in tüm planlarını altüstü ediyordu.
Bağımsızlık yanlısı Tibetli kabileler, yerel bölge sakinlerini Çin ile savaşmaya çağırırken, Dalay Lama’dan da direniş hareketi için “ruhani desteğini ve liderliğini” esirgememesini istediler, ancak Dalay Lama bu talebi reddetti.
Bağımsızlık yanlısı grup yine de, Dalay Lama’nın bilgisi olmaksızın, CIA’in desteğini almayı başardı. Altı Tibetli seçildi ve Saipan Adası’ndaki Amerikan askeri üssünde küçük silahlar, patlayıcılar, mayınlama ve sabotaj konusunda eğitim aldılar ve CIA’in “Saint Circus' kod adlı gizli operasyonuna katıldılar.
1957 sonbaharında, bu eğitimli Tibetlilerden ikisi paraşütle Tibet’e indirildi ve ABD hükümetinden Dalay Lama’ya gizli bir mesaj ulaştırdılar. Mesajda eğer Dalay Lama uygun görecek olursa ABD’nin yardım etmeye hazır olduğu yazıyordu. Dalay Lama, CIA`in teklifini bir kez daha geri çevirdi.
1958 yılının başlarında Lhasa’daki CIA ajanları ABD’nin yeni bir gizli mesajını ilettiler. Bu sefer ABD, Dalay Lama’nın alenen ve resmi olarak Amerikan yardımı talep etmesi için ısrar ediyordu, ancak Dalay Lama, bu teklifi de reddetti. Dalay Lama yurttaşlarını Çin ile açık savaşa girmekten alıkoymak adına tutarlı bir şekilde hiçbir dış yardım önerisini kabul etmiyordu.
Ancak amacında başarılı olamadı.
CIA, Tibetlilere 1959 Temmuz’undan 1960 Mayıs’ına kadar, 362 ton silah, cephane ve teçhizat, ayrıca 85 gerilla savaşı uzmanı gönderdi.
CIA tarafından çengellenmiş ve kendilerinde güç vehmeden bağımsızlık yanlılarının kurduğu ordu, Çin`e karşı topyekun bir isyan başlattı. Oysa isyancılar gerçekte böyle bir güce sahip değildi.
İsyanının ardından, Dalay Lama, halen sürgünde yaşamakta olduğu Hindistan’a kaçmak zorunda kaldı. Amaç da zaten buydu.
Tasfiye edilmek istenen, güç vehmine sokulur!