Türkiye Doğu Akdeniz´de Ne Düşünüyor?

Doğu Akdeniz´deki Türk atılganlığının sistematik ve stratejik olduğu, akıllarında pragmatik bir çözümle pratik çıkarlara dayandığı gerçeğini görmezden geliyorlar.

Ankara´nın bakış açısına göre -ki karşı çıkılacaksa ya da uzlaşılacaksa doğru anlaşılması gerekir- Türkiye´nin son dönemdeki atılganlığı, provokasyonla cezalandırılan daha önceki pasifliğe verilen doğal tepkidir. Türkler artık onlarca yıllık kara odaklı güvenlik politikasının ve Türk denizcilik haklarının gevşek iddiasının Yunanistan, Kıbrıs ve diğer aktörlerin Türkiye´nin çıkarlarını baltalayan tek taraflı hamleler yapmalarına yer bıraktığına inanıyor. Politika araçları, askeri doktrin ve güç projeksiyonu bu nedenle bu provokasyonları tersine çevirmek ve uzlaşmacı bir çözümü zorlamak için uygulandı. Batılı gözlemciler alternatif anlatılara atfetmekte özgürler, ancak uygun bir yanıt formüle etmeden önce Türkiye´nin görüşlerini destekleyen mantıksal temelleri ve operasyonel ağırlığı anlamaları gerekiyor.

Türkler, Akdeniz´deki komşularının çoğu gibi, politika meselelerine uzun bir tarihsel hafıza ve keskin bir yakınma duygusuyla bakıyorlar. 1897´den sonra Giritli Osmanlılara yönelik etnik temizlik, genellikle Türklerin Akdeniz´i çerçevelemesi için bir başlangıç ​​noktasıdır: Batılı güçler, bir Yunan-Türk çatışmasını, Osmanlı güçlerini kovarak ve onlarca yıl boyunca Türkleri ve Rum Müslümanları kovmuş olan Yunanlıları güçlendirerek hükme bağladılar. 5 Türklerin, diğer garantör güçlerin görmezden geldiği radikal Yunan milliyetçilerinin artan ihlallerine atfettiği, 1962 ve 1974 yılları arasında Kıbrıs´ta birleşik bir hükümetin çöküşü de Türk anlatısında belirgin bir şekilde yer alıyor. 6Son olarak, Türkler olmasa da Avrupalılar, Yunanistan, Fransa ve İtalya´dan oluşan birleşik kuvvetlerin bir asırdan kısa bir süre önce Anadolu´nun Ege ve Akdeniz kıyılarını askeri olarak işgal ettiğini unutmuş olabilir. 

Türkler ayrıca Yunanistan´ın deniz sınırlarının belirlenmesi ve toprak iddiaları konusunda algılanan uzlaşmazlığı tarafından da kışkırtılıyor. Yunanistan, kara bölgeleri, münhasır ekonomik bölgeler, Türkiye kıyılarına oldukça yakın kara ve hava özellikleri üzerinde egemenlik ve sonrasında İtalya tarafından devredilen adalar üzerindeki militarizasyon hakları da dahil olmak üzere, Türkiye kıyılarına yakın mütevazı büyüklükteki adalardan oluşan takımadalarına dayanan bir dizi deniz hakkı iddia ediyor. ikinci dünya savaşı.

Bu talepler, taviz verilmeden veya Türkiye üzerindeki etkilerine gereken ilgi gösterilmeden uygulanırsa, Türkiye´nin seyrüseferini ve anakarasından görülebilen suları kullanmasını engelleyebilir. Türkiye´nin ada sularının boyutuna ve kıyı şeridine yakınlığına ilişkin argümanları pek gerçekçi değil. Nitekim Uluslararası Adalet Divanı´nın benzer davalarda (Tunus-İtalya ve Malta-İtalya) verdiği karar, özellikle adil mesafe tavizleri ilkesinde Türkiye´nin konumunu güçlendirmiştir.  Yunanistan henüz maksimalist konumundan vazgeçmedi ve Kıbrıs Cumhuriyeti, adanın kuzeyindeki veya Türkiye´deki Türklerle istişare etmeden resmi olarak deniz bölgelerini sınırlamaya başladığında mesele daha da kötüleşti. Lefkoşa, 2003´te Mısır ve 2007´de Lübnan´la bu tür anlaşmalar yaparak Ankara´yı kızdırdı ve Annan Planı´nın Kıbrıs için barışı bozdu. Annan planını reddetmesinden kısa bir süre sonra Kıbrıs´ın Avrupa Birliği´ne girmesi Ankara´nın kaygısını derinleştirdi. 

Türkiye deniz sınırlarının belirlenmesi konusundaki argümanlarını Birleşmiş Milletler´e sundu, ancak bölgesel hükümetler karmaşık yasal sorunları görmezden gelirken, bir tür konsorsiyum provokasyonu yaratarak ortak enerji projeleri yürüterek Yunanistan´ın iddialarını zımnen desteklerken. Yunanistan, Kıbrıs ve İsrail 2012´de Türkiye´den kaçınarak bir gaz boru hattı üzerinde çalışmaya başladı. Mısır, 2019´da İtalya, Kıbrıs, Yunanistan, İsrail, Ürdün ve Filistin Yönetimi´ni içeren ancak Türkiye´yi hariç tutan bölgesel bir gaz forumu oluşturdu.  Türkiye´nin doğu Akdeniz deniz devriyeleri, enerji arama ve Libya ile denizcilik anlaşması, denizcilik emsallerinin veya onları dışlayan enerji projelerinin oluşturulmasını engellemeyi amaçladı; bu maceracılık değil, ekonomik ve stratejik bir sertliktir. Türkiye, enerji kaynaklarını ve rotalarını birinci dereceden stratejik öncelikler olarak görmektedir ve bunları korumak için elinden geleni yapacaktır.

Son olarak Türkler Doğu Akdeniz´de özellikle Fransa´dan askeri provokasyon algılıyor. Başkan Macron burada deniz devriyelerini artırdı, Yunanistan´a uçak ve gemi satışı için bastırdı ve Türkiye´yi Avrupa´nın caydırması gereken revizyonist bir güç olarak nitelendirdi.   Emirlik ve Fransız uçağı, geçen yıl Girit´teki hava tatbikatları için Yunan mevkidaşlarına, Türkiye´nin Doğu Akdeniz´deki varlığını açıkça hedef alan bir gösteride katıldı. Daha yakın zamanlarda ABD, hem Karadeniz´deki ve Orta Doğu´daki tehditlere karşı esnekliğini güçlendirmek, hem de Yunanistan´ın doğudaki komşularından gelen askeri tehditlere ilişkin endişelerini zımnen yatıştırmak için Yunanistan´daki askeri varlığını ve faaliyetlerini artırdı. 

Ankara, algılanan provokasyonlara hassas olmasa da stratejik ve sistematik olarak yanıt verdi. İlk stratejik unsur, Ankara´nın hukuki durumunu ve endişelerini yinelemek için ikili ve çok taraflı diplomasiyi sürdürmek olmuştur. 20 İkincisi, Türkiye´nin denizcilik iddialarını, yeteneklerini, vizyonunu ve eylem programını 'Mavi Vatan' ifade eden ve birbirine bağlayan tutarlı bir doktrinin ilan edilmesi olmuştur. Doktrinin mimarı Tümamiral Cihat Yaycı doğası gereği savunmacı olduğu ve hakimiyet yerine uzlaşma ve eşitliği hedeflediği konusunda ısrar ediyor. Ayrıca bunu, Türkiye´nin davasını uluslararası hukuk bağlamında ele almanın, bu çerçeveyi atlamamanın bir yolu olarak görüyorlar.

Üçüncü stratejik unsur, yurt içinde üretilen gemileri ve denizaltıları , füzeleri ve deniz insansız hava araçlarını içerecek şekilde deniz gücü projeksiyon araçlarının geliştirilmesiydi . Dördüncüsü, Katar , Libya  ve Arnavutluk dahil olmak üzere yabancı donanmalarla eğitim, teçhizat ve erişim anlaşmaları yoluyla Türk Donanmasının menzilini genişletmekti .  Beşincisi, Türkiye´nin enerji keşfini mümkün kılmak için bir sondaj gemisi filosunun satın alınmasıydı.  Son unsur, bölgedeki başka hiçbir filonun -ya da filo bileşiminin- boy ölçüşemeyeceği kadar çok sayıda gemi ve sürekli operasyonel kapasite ile donanma konuşlandırmaları için artan bir tempoydu.

Bu adımlar, Türkiye´nin uzun Akdeniz kıyı şeridi ve kıyıya yakın güçlü destek altyapısı ile birlikte, Ankara´nın sakıncalı bulduğu askeri veya ekonomik faaliyetler üzerinde Türkiye´ye etkili bir denetim sağlıyor. NATO´nun Türkleri suçlamayı reddettiğini Fransız ve Türk gemileri arasında yaşanan bir olaydan sonra Fransızların öğrendiği gibi, Türkiye bu sularda askeri olarak yıldırılamaz. Türklerin başarılı bir şekilde zorlanamayacakları ve haklarından vazgeçmeyecekleri düşünüldüğünde, uzlaşma daha umut verici bir yol gibi görünmektedir.

İsrail, Yunanistan, Libya, Mısır, Türkiye ve adanın her iki tarafındaki Kıbrıslıların Akdeniz´deki enerji bulma ve transit geçişlerinden yararlanmalarını sağlayan bir anlaşmadan kazanılacak çok şey var. Ne yazık ki ve ironik bir şekilde, bu anlaşmayı bulma çabaları, Paris´in ve daha az ölçüde Washington´un giderek artan tek taraflı yolu tarafından baltalanıyor. Yunan uzlaşmazlığı, gelişmiş savunma bağları ve dış güçlerden yardım sağlıyor ve Türkiye´ye baskı yapıyor; Atina´nın bunu değiştirmesi için şimdilik çok az teşvik var. Ancak Türkiye, yukarıda incelenen nedenlerle hareketsiz kalmaktadır. Türkiye´yi tecrit etme veya caydırma/zorlama girişimleri değil, yaratıcı diplomasi ve kazan/kazan çözümleri gerekli olacaktır.

Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri´ndeki politika yapıcılar, Doğu Akdeniz´deki gerilimlere yönelik tek taraflı indirgemeci yaklaşımdan uzaklaşmalıdır. Bu, statükoya karşı revizyonizm sorunu değildir; onlarca yıldır çatışan yasal, ekonomik ve stratejik çıkarların çok karışık bir kesişimidir. NATO içindeki mevcut bölünmeleri derinleştirmek yerine -sadece Rusya´nın yararına olacak şekilde- zorlama için değil, Doğu Akdeniz için kapsayıcı bir proje için çok taraflı desteği seferber ederek Türklerin sözlerine güvenmenin zamanı geldi.