"Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi geleceği belirleyecek önemli tarihi adım niteliği taşıyacak"

Askeri çatışma ve diplomatik çözümler uzmanı Elhan Mehdiyev, Ermenistan'da gelişen olaylar, Azerbaycan ile sorunların çözüme kavuşturulması ve Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleştirilmesine dair Independent Türkçe'ye değerlendirmelerde bulundu.

"Koçaryan ve Sarkisyan'ın, Paşinyan'a karşı bayrak açan güçlere desteği sır değil"

Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerindeki gerginlik Kazah bölgesine ait 4 köyün Başbakan Nikol Paşinyan tarafından Azerbaycan'a iade edilmesiyle ortadan kalkmış gibi gözüküyordu.

Ancak Ermenistan içinde bugün de elinde büyük maddi imkanlar bulunduran eski işgalciler ve günümüzün rövanşist güçleri, konsolidasyon yaparak Paşinyan iktidarını devirmek için kampanya başlattılar.

Elhan Mehdiyev'e göre, Paşinyan karşıtı kampanyaya, Ermenistan vatandaşlığının yanı sıra, Kanada vatandaşlığı da bulunan bir papazın önderlik etmesi, Ermenistan gibi demokrasisi gelişmekte olan ülkeler için bu durum pek alışılmış değil.

Başpiskopos Bagrat Galstanian, sınır değişikliklerine karşı çıkan bir grup protestocunun liderliğinde, 9 Mayıs'ta Ermenistan başkentine ulaşmayı hedefleyen Erivan'a doğru yürüyüşe geçiyor

Mehdiyev, "Paşinyan hükümetinin ciddiye almamasına rağmen, onları destekleyen basın ve TV kanallarının mevcutluğu sıkıntılı bir durum oluşturuyor. 1990'ların başında Azerbaycan'ın Karabağ bölgesini işgal eden paramiliter güçlerin başında bulunan, arından 20 sene Ermenistan'ı yöneten eski devlet başkanları Koçaryan ve Sarkisyan'ın da şu anda Paşinyan'a karşı bayrak açmış güçleri desteklemeleri hiç kimse için sır değil. Onların arasında Karabağ'dan gitmiş bir hayli insanın bulunması Ermeni kamuoyunda 'Karabağ'dan gelen güçler istikrarımızı yeniden bozuyor' düşüncesinin ortaya çıkmasına neden oluyor" ifadelerini kullandı.

Karabağ'dan giden güçlerin bazı liderleri tutuklanırken, Paşinyan hükümeti onlara yapılan yardımların ve kredilerin durdurulacağı uyarısında da bulunduğunu söyleyen Elhan Mehdiyev, "Karabağ'dan gitme Ermenilerin, Ermenistan'ı karıştırma girişimleri noktasında bir dizi yorumcu da hemfikir" diye ekledi. 

Azerbaycan tarafının da bu süreçleri yakından izliyorediğini belirten Elhan Mehdiyev, "Bana göre Paşinyan'ın üstüne pek gidilmemesinin esas nedeni de başbakanın kendi ülkesinde durumu istikrara kavuşturmasıyla ilintili. Aynı zamanda Paşinyan iktidarı Ermenistan toprakları olarak kabul ettiği, ancak halihazırda Azerbaycan'ın kontrolü altında bulunan topraklardan Azerbaycan silahlı kuvvetlerinin çekilmesine ilişkin bir gözlem içinde" dedi.

"Ermenistan yönetimi bunu ülkeyi istikrara kavuşturma noktasında Azerbaycan'ın atması gereken bir adım olarak değerlendiriyor" şeklinde konuşan Mehdiyev, Ermenistan'ın böyle bir beklenti içinde olduğunu vurguladı:

Burada, karşılıklı biçimde atılması gereken adımlar var; sınır çizgilerinin belirlenmesi sürecinin   Ermenistan'ın 4 köyü iade etmesiyle başladığını düşündüğümüzde, arkasının geleceği düşünülebilir.

Elhan Mehdiyev, "Ermenistan'ın talebiEylül 2022'de ülkenin Gorus ve Cermuk bölgelerinde Azerbaycan'ın kontrolüne geçmiş bir dizi yüksek noktanın iadesi. Aynı zamanda Azerbaycan, Nahçıvan'a giden yolu kontrol ediyor. Ermenistan yönetimi kendi kamuoyu önünde elinin güçlü olması için bu sorunların görüşmeler yoluyla çözüme kavuşturulmasını istiyor. Süreç içinde tüm bunların çözüme kavuşturulacağını düşünüyorum" şeklinde konuştu.

"Ukrayna savaşından dolayı Rusya, Ermenistan ile tamamen zıtlaşma girişimlerinde bulunamıyor"

Elhan Mehdiyev'e göre, Ermenistan yönetimi için ikinci sıradaki önemli konu Rusya Federasyonu'yla yaşadığı sıkıntılar;

Rusya'nın kendi Erivan Büyükelçisini 'istişareler' için Moskova'ya çağırması iki ülke arasındaki gerilimin boyutunu gösteriyor.

Bir kısım yorumcunun Ermenistan'daki durumun gerginleşmesinde Rusya'nın da rolünün olduğunu gündeme getirdiğini anlatan Elhan Mehdiyev, "Kuşkusuz Rusya, Paşinyan iktidarının Batı’yla ilişkilerinin gelişmesinin yanı sıra, gerek BDT gerekse Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'nden (KGAÖ) ayrılma girişimleri de gerilimin yükselten nedenlerdir. Ancak Ukrayna ile savaş halinde olmasından dolayı Rusya, Ermenistan ile durumu tamamen zıtlaşma noktasına götürme girişimlerinde bulunamıyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov mevcut durumu 'Geçici bir iktidarın kaprislerinin dışavurumu' şeklinde nitelendiriyor" dedi.

                                 Zengezur Koridoru

"Uzun vadede Rus güçlerinin Zengezur Koridoru'nu kontrol altında tutma şansı yok"

Azerbaycan ile Ermenistan arasında Barış Anlaşması hakkında da konuşan Elhan Mehdiyev, burada en önemli konunun Azerbaycan'ın büyük önem verdiği Zengezur Koridoru'nu kimin kontrol edeceği olduğunun altını çizdi.

Mehdiyev, "10 Kasım 2020 tarihli Rusya-Azerbaycan-Ermenistan anlaşması, o bölgenin kontrolünü ilginç bir şekilde Rusya İstihbarat Örgütü FSB'nin sınır kuvvetlerine vermişti. Ancak şu anda Paşinyan kendi güvenlik güçlerinin bölgeyi kontrol altında tutacağını ifade ediyor ve Rusya güvenlik güçlerinin bölgeye gelmesini kabul etmiyor" dedi.

Rusya'nın bu konuda ısrarlı görünmesine rağmen, Azerbaycan tarafının da Rusya güçlerinin orada olmasını istediğini ileri süren Elhan Mehdiyev, "Çünkü Azerbaycan Cumhurbaşkanı, 'Ermenistan ile güven ortamının oluşmamasını' gerekçe göstererek, bölgenin Rusya güvenlik güçlerinin kontrolünde olması gerektiğini belirtmişti. Ancak öte yandan o bölgenin Ermenistan güçlerinin kontrolünde bulunmasının Azerbaycan'ın da yararına olduğunu düşünüyorum. Çünkü Ermenistan kendi topraklarından Rusya askerlerini tamamen çıkarma eğiliminde olduğu için Rusya güvenlik güçlerinin Zengezur Koridoru'nu kendi kontrolü altında tutması Erivan için kabul edilemez bir durum. Azerbaycan-Rusya ilişkileri çok iyi durumda olduğu için, belki bu konuda Azerbaycan, Rusya'ya karşı çıkamıyor" değerlendirmesinde bulundu.

Elhan Mehdiyev, sözlerine şunları ekledi:

Uzun vadeli baktığımızda Rusya güvenlik güçlerinin Zengezur Koridoru'nu kendi kontrolü altında tutma şansının olmadığını düşünüyorum. Bunun nedeni, her şeyden önce o bölgenin Ermenistan toprağı olması…Ama ben her halükârda Ermenistan'ın vereceği kararın Azerbaycan tarafından olumlu karşılanacağını düşünüyorum. Çünkü bu, 'Azerbaycan-Ermenistan sorunu' değil, 'Rusya-Ermenistan sorunudur' diye düşünmek lazım.

"Türkiye-Ermenistan normalleşmesi, Ermenistan'daki Rusya yanlısı ve rövanşist güçlerin elini zayıflatacak"

Türkiye-Ermenistan ilişkilerine hakkında da değerlendirmelerde bulunan Elhan Mehdiyev, Türkiye'nin bu konudaki çabalarının hızlandırılması gerektiğini vurguluyor.

Mehdiyev, "Mevcut Ermenistan yönetiminin Türkiye ile ilişkileri normalleştirme eğiliminde olduğunu düşünüyorum. Paşinyan iktidarı Türkiye ile ilişkilerin normalleştirilmesi kararlılığını taşıyor. Bu durum, Türkiye ve Azerbaycan'ın çıkarlarına uygun olduğu gibi, bölgede Türkiye'yi daha güçlü bir konuma getireceği de kesin" şeklinde konuştu.

"Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi Ermenistan'daki Rusya yanlısı ve rövanşist güçlerin elinin zayıflamasına neden olacak" diyen Elhan Mehdiyev, sözlerini şöyle tamamladı:

Türkiye kamuoyunda da böyle bir düşüncenin yaygın olduğunu düşünüyorum. Sürecin Azerbaycan'la koordinasyon halinde yürütülmesi Ermenistan'ın bazı konuları suiistimal etme girişimlerinin önünü kesebilir.

Rusya-Ermenistan ilişkilerinin şu anki en gerilimli durumunda Türkiye-Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerinin normalleşmesi geleceği belirleyecek önemli tarihi adım niteliği taşıyacak.

Mayis ALİZADE