Türkiye ile Ukrayna arasında enerji alanında önümüzdeki günlerde çalışma grubu toplantısı yapılacağı ifade edilirken, bu işbirliğinin çerçevesi de tartışılıyor. Ekonomist Aydın Sezer, Türkiye-Ukrayna görüşmelerinde enerji alanıyla ilgili ayrı bir başlık açılmasını yadırgadığını vurgularken, Türkiye ile Rusya arasındaki enerji alanındaki işbirliği dikkate alındığında Ukrayna ile bu alanında bir çalışma grubunun oluşturulması sadece iyi niyetli bir girişim olarak nitelendirdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, BM Genel Kurulu için gittiği ABD´nin New York kentinde Ukrayna Devlet Başkanı Pyotr Poroşenko ile bir araya geldi. Ukrayna Devlet Başkanlığı Basın Sözcülüğü´nden yapılan açıklamada, tarafların, yakın zamanda enerji alanında Türkiye-Ukrayna çalışma grubu toplantısı yapılması konusunda da mutabık kaldıkları duyuruldu. Peki, Türkiye ile Ukrayna enerji alanında nasıl bir işbirliği yapılabilir?
‘TÜRKİYE´NİN, UKRAYNA İLE İLİŞKİLERİNDE RUSYA´YI KIZDIRACAK BİR ADIM ATMASI SÖZ KONUSU OLAMAZ´
Bu sorunun yanıtını Türkiye-Rusya Araştırmalar Merkezi (TÜRAM) kurucu Başkanı ekonomist Aydın Sezer, Sputnik için değerlendirdi. Türkiye´nin Rusya ile yaşadığı uçak krizi esnasında Türkiye´nin Rusya ile sıkıntılar yaşayan Ukrayna ile yakın ilişkiler tesis etmeye çalıştığını vurgulayan Sezer, 'Bugün Türk-Rus ilişkilerinin ve Suriye´de yürütülen ilişkilerin ışığında baktığımız zaman Türkiye´nin Kırım konusu da dahil olmak üzere Ukrayna ile ilişkilerinde Rusya´yı kızdıracak ya da sinirlendirecek bir adım atması söz konusu olamaz. Bunun altını net olarak çizebiliriz' dedi.
‘ENERJİ ALANINDA AYRI BAŞLIK AÇILMASINI YADIRGIYORUM´
Sezer´e göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan´ın, Ukrayna Devlet Başkanı Poroşenko ile yapmış olduğu görüşmenin daha önceden beri süre gelen görüşmelerin devamı niteliğinde. Sezer, 'Kuşkusuz iki ülke arasındaki çeşitli işbirliği konuları ele alınmıştır. Ancak burada enerji alanıyla ilgili ayrı bir başlık açılmasını açıkçası ben yadırgıyorum' diye konuştu. Sezer, bunun gerekçelerini ve Türkiye ile Ukrayna arasındaki olası enerji işbirliği konusunda nelerin gündeme gelebileceğini de şöyle anlattı:
‘TÜRK GİRİŞİMCİLER UKRAYNA´DA ÇEŞİTLİ ENERJİ YATIRIMLARDA ROL ALABİLİR´
'Enerji alanında Türkiye ile Rusya´nın hangi sahalarda ne gibi işbirliği yapabileceği düşünüldüğünde belki Ukrayna´daki çeşitli enerji projelerine Türk yatırımcıların, Türk girişimcilerin davet edilmesi veya özelleştirme ihalelerine katılması veya Türk firmalarının Ukrayna´da çeşitli yatırımlarda rol almaları konuşuluyor olabilir. Bu alanda bir işbirliği mümkün, bunu ifade edebiliriz.
‘NÜKLEERDE LİSANS SAHİBİ ÜLKE RUSYA´DIR´
Ancak bunun dışında özellikle doğalgaz ya da nükleer santral gibi konular gündeme geldiğinde ne yazık ki Türkiye´nin her iki konuda da Rusya ile çok önemli adımlar attığını görüyoruz. Mesela Akkuyu konusunda Ukrayna ile de işbirliği sağlanabilir mi boyutu da düşünülmüş olabilir, sadece yorum yapıyorum. Ukrayna´nın da kendine özgü bir nükleer enerji deneyimi ve teknolojisi var. Ancak burada lisans sahibi dominant ülke Rusya olduğu için asıl iş Rusya´nın kontrolünde gidecek. Hani belki iki ülke Rusya ile Türkiye´nin anlaşması ya da rızasıyla Ukrayna da Akkuyu´da çeşitli yan tesisler kurulması konusunda işbirliğine gidilebilir. Ama bu küçük bir ihtimal, bu bir yorum. Doğalgazda özellikle Türk Akımı zaten Ukrayna´yı bypass etmek üzere dizayn edilen bir proje. Dolayısıyla bu konuda taraflar yol aldı.
TÜRKİYE RUSYA DOĞALGAZINI UKRAYNA´YA GÖNDEREBİLİR Mİ?
Belki ileride, yine bir zorlama, bir yorum onun altını çizeyim, acaba Türkiye´ye gelen Rus gazının mevcut Balkan hattından bir şekilde Ukrayna´ya geri gönderilmesi konusu olabilir mi acaba diye düşünülebilir. Bu teknik olarak mümkün ama tabii Rusya´nın burada Türkiye ile yapacağı anlaşmada Türkiye´ye sağlayacağı gazın nihai destinasyonunun neresi olduğunun belirtilmiyor olması gerekiyor. Yani gelen Rus gazını satmak Türkiye´nin inisiyatifinde olacaksa Türkiye bunu AB´ye, Yunanistan´a da gönderir, ters akım yoluyla Batı Balkanlar üzerinden Ukrayna´ya da gönderebilir. Ama dediğim gibi burada nihai destinasyon konusunda Rusların rıza göstermesi gerekiyor.'
‘ENERJİ ÇALIŞMA GRUBU OLUŞTURULMASI İYİ NİYETLİ BİR GİRİŞİM´
Türkiye ile Ukrayna arasında enerji alanında bir çalışma grubunun oluşturulmasını ‘sadece son derece iyi niyetli bir girişim´ olarak niteleyen Sezer, 'En azından potansiyelin keşfine yönelik, ne yapılabilir sorusuna cevap almak şeklinde düşünüyorum' diye konuştu.
‘TÜRKİYE TÜRK AKIMI´NDA KARARLI´
Türkiye ile Rusya´nın üzerinde çalıştığı Türk Akımı projesinde gelinen noktayı da değerlendiren Sezer, geçtiğimiz günlerde Türkiye´nin Türk Akımı ile ilgili gerekli izinleri Rusya´ya verdiğine ilişkin medyada haberlerin yer aldığını anımsattı. Aslında Türkiye´nin Türk Akımı ile ilgili inşaat izni hariç tüm izinleri Rusya´ya 2015´in Haziran ayında zaten verdiğini anlatan Sezer´e göre medyaya yansıyan bu haberler de Türkiye´nin bu projeyi gerçekleştirmesi yönündeki kararlığını belirtisi. Sezer, 'Yani ´biz bu projeyi yapmak istiyoruz, devam edelim´ anlamında bir mektup, nota olarak düşünüyorum' dedi.
Türk Akımı ile ilgili hükümetler arası anlaşma imzalanmasının beklendiğini vurgulayan Aydın Sezer, 'Bunun da ekim ayı içerisinde imzalanacağına dair çok güçlü sinyaller alıyoruz' dedi. Ekim ayında İstanbul´da Türkiye-Rusya Karma Ekonomik Komisyonu toplantısının yapılmasının beklendiğini ifade eden Sezer, hükümetler arası anlaşmanın imzalanması ile de Türk Akımı´nın Türkiye ayağının yani 1. hattın inşası ile ilgili sürecin tamamlanmış olacağını belirtti.