Dr. Mayıs Alizade
Yenidünyagündemi`ne ulaşan bilgiye gore,Harvard Yayınları`nın Soğuk Savaş Serisi Azerbaycanlı ünlü tarihçi Prof.Dr.Cemil Hasanlı`nın `Sincan`da Sovyet Siyaseti: Stalin ve Doğu Türkistan`da Milli Harekat` (Jamil Hasanli.Soviet Policy in Xinjiang:Stalin and the National Movement in Eastern Turkistan) kitabını yeniden yayımladı.Şubat 2021`de ABD ve İngiltere`nin en büyük yayınevlerinden biri durumundaki Lexington Books/Rowman and Littlfield tarafından basılmış kitap bilim dünyasındaki taep gözönünde bulundurularak Harvard Yayınları tarafından ince kağıt kapakla yayınlanmıştır.Kitapta geçtiğimiz yılın 30-40`lı yıllarında Uygur halkının ve Doğu Türkistan`daki diğer Türk ve müslüman kavimlerin kendi istiklali uğruna verdiği mücadeleler araştırılmıştır.
Prof.Dr.Hasanlı arşiv belgeleri temelinde hem 1933-34 yılları arasında mevcut olmuş Doğu Türkistan Türk-İslam Cumhuriyeti`nin ve hem de 1944-49 yılları arasında mevcut olmuş Doğu Türkistan Cumhuriyeti`nin tarihini ve milli mücadelesini araştırmıştır.Soğuk Savaş alanında ismi dünyanın en iyi bilim insanları arasında bulunan Prof.Dr.Cemil Hasanlı bu çalışmasında da Rusya Devlet Sosyal-Siyasi Tarih Arşivi`nin,Rusya Dış Politika Arşivi`nin,Rusya Devlet En Yeni Tarih Arşivi`nin,ABD Ulusal Arşivi ve Belgeler Arşivi`nin materyallerini inceleyerek ufuk açıcı objektif sonuçlara varmıştır.
Kitabın kimi kısımlarında Doğu Türkistan`daki devletlerin kaderiyle 1944-1946 yılları arasında Güney Azerbaycan`da mevcut olmuş Milli Azerbaycan Devleti`nin kaderi arasında paralellikler kurulmuştur.Altı bölümden ibaret kitabın ana gayesini Çin zulmünden kurtulmaya çalışan Uygur Türklerinin ve bölgedeki müslümanların özgürlük mücadelesinin bilim dünyasıyla belgeler ışığında paylaşılması oluşturmaktadır.Harvard Yayınları`nda yeni kitabının basılması dolayısıyla Yenidünyagündemi`ne kısa açıklama yapan Prof.Dr.Cemil Hasanlı,Doğu Türkistan`daki Türklük ve müslümanlık uğruna mücadelenin Avrasya Bir Vakfı ve ASAM tarafından da yakından izlendiğine dikkat çekerek,”Kitabımın Türkiye`de basılmasının mücadeleye faydalı olacağını düşünüyorum” demiştir.
Şunu hatırlatmakta fayda vardır ki,dünyaca ünlü tarihçi Prof.Dr.Cemil Hasanlı,Şubat 2017`de Doğu Türkistan`daki Türklük ve Müslamanlık uğruna verilen mücadelenin tarihine ilişkin ASAM`da konferans vermişti.
