Prof. Dr. Mustafa SEVER
Teknoloji çağı, bilgi çağı gibi adlarla adlandırılan yaşanılan süreçte, kuşkusuz teknolojideki büyük gelişmeler, dolayısıyla iletişim araçlarının sağladığı sınır tanımaz iletişim olanağı ve bu iletişimin en yaygın gerçekleştirildiği internet, hemen tüm dünya ülkelerinde toplumsal yaşamda büyük değişmelere neden olmuştur. Türkçe Sözlük´te internet (genel ağ), herhangi bir sınırlanması ve yöneticisi olmayan uluslararası bilgi iletişim ağı biçiminde tanımlanır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere internet, sınırsız şekilde uluslararası bilgi akışının, bilgi alış-verişinin aracıdır. Bilgiye ulaşmak ya da bilgiyi ulaştırmak, kişisel olarak bilgilenmek, bilişsel gelişmek internetle mümkündür ve bu işlevlerinin yanında, artık gündelik haberleşme, ticaret, bankacılık, basın-yayın, devlet-vatandaş ilişkileri, kamu hizmetleri, vb. sayılamayacak denli yenilik, kolaylık, internet yoluyla insanların yaşamına girmiştir. Ülkeler düzeyinde düşünüldüğünde internet, ülkeler arası ekonomik, siyasi, sağlık ve kültürel etkileşimleri ve işbirliğini küresel ölçekte sağlayan bir araçtır.
Sözgelimi internet bireyler açısından düşünüldüğünde, bireyler günlük olarak sadece kendi ülkelerindeki değil, dünyadaki gazeteleri, dergileri okuyabilmekte, ilginç buldukları bir haberi, bilgiyi, görüntüyü bir başkasıyla paylaşabilmektedirler. Sağlıklarıyla ilgili endişelerini araştırabilir, benzer rahatsızlıkları yaşayanlarla haberleşebilirler, hatta hastane ya da doktorlar hakkında bilgi sahibi olabilirler. Dünyanın herhangi bir ülkesindeki kütüphanedeki kitapları okuyabilmek, dünyanın herhangi bir ülkesinde üretilen bir ürünü sipariş edilebilmek ya da ürettikleri herhangi bir ürünü pazarlayabilmek, artık çok sıradan eylemler hâline gelmiştir. Yine internet yoluyla yeni iş imkânları araştırabilirler. Ulusal, uluslar arası TV ya da film seyredebilir, bu filmi arkadaşlarıyla paylaşabilirler. Oturdukları yerden faturalarını ödeyebilmek ya da banka hesaplarını yönetebilmek de mümkündür.
Bunların yanında insanlar, sosyal medya adı verilen facebook, twitter, instagram, vd. ağlarda arkadaşlarını bulabilir, yeni arkadaşlıklar kurabilirler ya da blog, kişisel web sitesi aracılığıyla duygu ve düşüncelerini, ürünlerini sergileyebilirler.
Elbette burada sıraladıklarımızın yanında, daha belki de binlerce ihtiyacın çözümünde ya da boş zamanların değerlendirilmesinde internetin kullanılması olasıdır. Çünkü internet son derece işlevsel bir araçtır. Ancak, İnsan yaşamına pek çok imkân ve kolaylığı sunan internetin elbette pek çok da olumsuzluğu, zararlı amaçlar yönünde kullanılması da söz konusudur. İnsanın olduğu yerde kuşkusuz istismar da olacaktır. Gündelik yaşamda görülen, insanın insanı istismar etmesine internet kullanımında daha fazla rastlamak mümkündür. Sözgelimi internet yoluyla yanlış bilginin yayılması oldukça kolaydır ve birçok insanın zarar görmesine neden olabilir. Yanlış, yalan bilginin yayılmasıyla insanların yönlendirilmesi, hatta kullanılması mümkündür. İnternet dolandırıcılığı yoluyla her türlü kişisel bilginin çalınması, bu yolla kişiden habersiz işlemlerin yapılması, belki de en yaygın sahtekârlıklar arasındadır. Yasadışı şans oyunları, dahası kumar, uyuşturucu, porno, fuhuş, vd. internetin istismar edilmesi, işlevinin dışında kullanılmasına örneklerdir.
Yaşanılan süreçte pek çok insan güne, internetle başlar olmuş; ilk iş olarak maillerini, çeşitli sosyal medya hesaplarını (facebook, twitter, instagram, vb.) kontrol etmek, insanların gündelik alışkanlıkları arasına girmiştir. Elbette her kişi, işine, uğraşına, toplumsal statüsüne, ekonomik, siyasi ya da kültürel evrenine göre interneti kullanır; ancak, özellikle ev kadınlarında, çocuklarda, gençlerde gerçek yaşamdan uzaklaşma, sanal dünyada yaşama, dahası bağımlılık haline gelen bir internet kullanımı başlamıştır. Öyle ki internete bağımlılık, kişilerin zamanlarını ekonomik/verimli kullanmalarının önünde en büyük engel hâline gelmiştir. Ellerindeki telefon, tablet, vd. araçlarla internete giren pek çok kişinin çevreleriyle, aileleriyle, arkadaşlarıyla ilişkilerini kestikleri, kendi içlerine kapandıkları, kurdukları sanal arkadaşlıklar yoluyla ya da kimi kötü niyetli kişilerce türlü istismarlara uğratıldıkları, aldatıldıkları, dolandırıldıkları artık vakâ-ı adîden, sıradan olaylardan sayılır olmuştur. Kişinin sorumluluklarını, toplumsal ödevlerini ihmal etmesi, toplumsal yapıda üretkenliğini, işlevselliğini yitirmesi, yani düzensiz hâle gelmesi, bu bağımlılığın sonuçlarındandır. Bu düzensizliğe bağlı olarak çeşitli sağlık sorunlarının da (görme bozuklukları, boyun ya da bel fıtıkları, iletişim bozuklukları) ortaya çıkması, internetin olumsuz, yanlış kullanılmasındandır.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi internet, insana yaşamında pek çok kolaylığı, imkânı sunan bir araçtır. Gündelik yaşamda ister kişisel isterse kurumsal olsun, pek çok iş internet yoluyla yapılır, pek çok sorun internet yoluyla çözümlenir. Bilinçli yönde kullanıldığı oranda yararı sayılamayacak denli çok olan bu aracın ailede, okulda, kurumlarda denetimli kullanılması gerekmektedir. Denetimli derken pek çok kurumda yapıldığı gibi kimi sitelere (kumar, porno, şiddet, terör, vb.) girme nasıl engelleniyorsa, evlerde de kimi siteler engellenebilmeli, telefon operatörleri bu yönde sıkı takip edilebilmelidir. Aksi durumda toplumsal sorunlara yol açacak sapkınlıkların yaşanılması kaçınılmaz olacaktır. Kuşkusuz yasaklamalarla, engellemelerle internetin yanlış kullanımı engellenemez. Ailelerin ve okulların işbirliğinde çocuklara, bilinçli, toplumsal duyarlılıkları olan ve topluma karşı sorumluluk duyan bireyler olarak interneti nasıl kullanmaları gerektiği anlatılmalıdır. Aslında hepsinin çok iyi internet kullanıcıları oldukları, dijital becerilerinin yetişkinlerden hayli ilerde olduğu bilinen bir gerçektir. İşte bu özellikleri göz önünde bulundurularak onlara bilinçli bir sorumluluk ve diğer insanların da hakkını koruyucu bir ahlâkî duyarlılıkla internet kullanma alışkanlığı verilmelidir.
