Defense News
Türkiye’nin ihale bürokrasisi ülkenin ilk hava ve füze savunma sistemini inşa etmek için milyar dolarlık programı etraflıca düşünüyor ve hâlihazırdaki rekabetin rafa kaldırılması ve daha kapasiteli uzun menzilli bir programla birleştirilmesi de dâhil olmak üzere “tüm seçenekleri açık” tutuyor.
İhale henüz duyurulmadı fakat ihale yetkilileri, çıkmazın üstesinden gelmenin bir yolunun programı yenilemek olabileceğini söyledi.
Uzun menzilli hava ve füze savunma programı (T-LORAMIDS) hakkında bilgi sahibi kıdemli bir yetkili, “Var olan bütün seçeneklerin değerlendirilmesini ve hükûmetin tek bir doğrultuda harekete geçmesini beklemeyi gerektiren bir belirsizlik söz konusu.” şeklinde konuştu.
Türkiye bu sistemi inşa etmesi için Eylül 2013’te China Precision Machinery Import Export Corp.’u (CPMIEC) seçti. Çin şirketi 3,44 milyar dolarlık bir çözüm önerdi. Firma, PATRIOT hava savunma sistemi önere Raytheon ve Lockheed Martin’in oluşturduğu ABD ortaklığını, S-300’leri pazarlamaya çalışan Rusya’dan Rosoboronexport’u ve Aster 30’un üreticileri İtalyan-Fransız konsorsiyumu Eurosam’ı geride bırakmıştı.
Türk yetkililer, (CPMIEC) ile ihale görüşmelerinin olumsuz sonuçlanması hâlinde ihalede ikinci olan Eurosam ile görüşmelerin başlayacağını belirtti. Sıradaki ise ihaleye katılan ABD ortaklığı olabilir. Rus firması ise gözden çıkarıldı.
Türkiye, bu yaz teklif veren üç firma için son günü beşinci kez uzattı. Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM), 26 Ağustos’ta yaptığı açıklamada 31 Ağustos olarak belirtilen son başvuru tarihinin 31 Aralık’a çekildiğini duyurmuştu. Fakat CPMIEC ile görüşmeler resmî olarak sürerken Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, eylül ayının başında yaptığı açıklamada Eurosam ile de görüşmelerin paralel olarak başlayabileceğini belirtmişti.
Erdoğan, 7 Eylül’de yaptığı açıklamada, “Müşterek üretim ve teknoloji transferi meselelerine ilişkin Çin ile bazı anlaşmazlıklar meydana geldi. Buna rağmen görüşmeler sürüyor fakat listedeki ikinci firma olan Fransız firması yeni bir teklifle geldi. Fransa ile görüşmeler sürüyor. Burada, müşterek üretim bizim için önemli.” şeklinde konuştu.
Hükûmetten bir ihale yetkilisi, “Çin ile görüşmelerde bir ilerleme kaydedilemedi. Avrupalı yarışmacıyla olan görüşmeler daha ümit verici görünüyor. Fakat (SSM’deki) üst düzey yönetim tüm programı yeni baştan planlamayı düşünüyor.” şeklinde eklemede bulundu.
Programın yerel üstlenicilerinden olan savunma elektronikleri uzmanı ASELSAN’dan bir yetkili, Türkiye’nin T-LORAMIDS’leri bir kenara bırakarak onun geliştirilmiş versiyonu olan T-LORAMIDS+ bazlı yeni bir program başlatabileceğini söyledi.
ASELSAN yetkilisi, “T-LORAMIDS+’ları uzun dönemli çözüm olarak Avrupa ile birlikte geliştirmek ve açığı doldurmak için Avrupa’nın bazı sistemlerini kiralamak bu fikirlerden biri olabilir.” diye belirtti.
Başbakan’ın yardımcılarından biri, Aster’in Türk ordusunun tercih edeceği çözümlerden biri olmamasına rağmen hükûmetin Eurosam’a meyilli olduğunu söyledi. Söz konusu yetkili, “Nihai kullanıcı ile hükûmet arasında fikir ayrılıkları var. Ancak son karar tabii ki hükûmet tarafından verilecek. Herkesi memnun edecek bir çözüm bulmak istiyoruz.” şeklinde konuştu.
ABD’li rakipler de bu süreçte sessizce konuya dâhil olmayı bekliyor ancak şimdiye dek net bir başarı kazanmış değiller. İhale yetkilisi, “Sözleşmeyi yenilemeye doğru adım atmaya karar verirsek rekabet, rakiplerin eşit koşullarda olduğu bir ortamda başlamış olacak.” diye belirtti.
Hükûmet CPMIEC ile çalışmaya dair vereceği kararı yeniden düşünmesi konusunda NATO müttefikleri tarafında baskı altında bırakıldı. Türkiye’nin Batılı müttefikleri bu yıl Türkiye’nin anlaşmayı tamamlaması hâlinde, Batılı ülkelerle olan bütün savunma iş birliğinin tehlikeye gireceği konusunda uyarıda bulundu.
Türkiye’nin network temelli hava savunma masraflarının neredeyse yarısı NATO tarafından karşılanıyor. Bazı analistler, NATO’nun rızası olmadan Türkiye’nin planlanan Çin sistemlerini mevcut sistemlerle çalıştırabilir hâle getirmesinin imkânsız olduğunu söylüyor.(ABD, Defense News - 23 Kasım 2014)